Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Page 22

HÓLMFRÍÐUR GARÐARSDÓTTIR
22
heimamenntaðra kvikmyndaleikstjóra, leikara, tæknifólks og annarra vakti
athygli á alþjóðavísu. Undir lok tuttugustu aldar var í auknum mæli leitað
til álfunnar eftir samstarfsaðilum til kvikmyndagerðar og samræðurnar
sem komu í kjölfarið juku enn á fjölbreytni og fjölþjóðleg samvinnuverk-
efni.
Spegilmyndir samtímans
Það sem kalla má samtímann í kvikmyndagerð Rómönsku Ameríku, þ.e.
tímabilið frá 1990 til dagsins í dag, hefur verið kallað fjölþjóðavæðing sýn-
ingartjaldsins vegna æ meiri alþjóðlegrar samvinnu, vaxandi einkavæðing-
ar kvikmyndaiðnaðarins og æ minni stuðnings opinberra aðila við kvik-
myndaframleiðslu – sérstaklega hvað fjármögnun varðar.37 Þetta hefur þó
ekki komið í veg fyrir að hún hafi blómstrað sem aldrei fyrr. Ef horft er
suður eftir álfunni og sjónum beint að Brasilíu hefur verið um ákveðið
blómaskeið að ræða.38 Frumsýning myndarinnar Pixote árið 1981 markaði
ákveðin vatnaskil. Myndin segir frá lífi götubarna, aðallega drengja, í
stórborginni Ríó de Janeiro. Tækni ítalska raunsæisstílsins er beitt og
flestir leikararnir eru drengir sem hafa sjálfir alist upp á götunni.
Aðbúnaður piltanna og aðstæður eru sýndar eins og þær eru í raun og
veru. Líf þeirra snýst um það eitt að komast af frá degi til dags, gjarnan
með hnupli og sniffi. Árangurslaus leit þeirra eftir athygli og umhyggju
skapar bakgrunn sem lætur fáa ósnortna. Myndin vakti strax mikla athygli
og beindi sjónum að veruleika sem flestir gerðu sitt besta til að líta framhjá
– heima fyrir sem og annars staðar. Þó nokkru seinna komu fram á sjón-
arsviðið myndir eins og Aðalstöðin (Central do Brasil, 1998) þar sem fjallað
er um aðstæður farandverkafólks í norðurhluta landsins og myndin Borg
guðs (Ciudade de Deus, 2002) þar sem sögur íbúa eins illræmdasta fátækra-
hverfis í nágrenni Ríó eru sagðar. Báðar myndir leggja áherslu á uppeld-
isaðstæður barna og neikvæð áhrif þess að búa við viðvarandi óöryggi,
ofbeldi og örbirgð í æsku. Rétt eins og myndin um uppreisnina í
Carandiru-fangelsinu í São Paulo, frá árinu 2003, eftir leikstjóra Pixote
Hector Babenco, segja þessar myndir sögur einstaklinga sem verða að eins-
konar fulltrúum tiltekinna þjóðfélagshópa. Myndirnar vísa til sammann-
37 Stephen M. Hart kallar þetta „de-nationalization of the screen“, í A Companion to
Latin American Film, bls. 127.
38 Samkvæmt upplýsingum á www.cinemabrasil.org.br voru tæplega 30 myndir fram-
leiddar í Brasilíu árið 2008.