Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Page 44

44
KRISTÍN GUÐRÚN JÓNSDÓTTIR
að segja að þessar hugmyndir hafi þróast út frá fyrrnefndri miðstýringu
sem hefur löngum verið allsráðandi í Mexíkó.
Fræðimaðurinn Fernando García Nuñez er einn þeirra sem hefur
kvartað undan áhugaleysi á landamærunum meðal mexíkanskra rithöf-
unda. Hann segir:
Fæstir mexíkanskir rithöfundar hafa sýnt svæðinu sem slíku
áhuga. Það sem hefur komið frá höfuðstaðnum Mexíkóborg eru
fræðilegar kenningar um landamærin þar sem einkum er lögð
áhersla á að draga fram menningarleg og félagsleg mörk eða
mun sem og stjórnmálalegan og efnahagslegan mun á Mexíkó
og Bandaríkjunum.10
Slíkur tónn er ekki nýlunda. „Þið hlustið aldrei á okkur“ sögðu íbúar
landamæraborgarinnar Reynosa árið 1856, aðeins átta árum eftir að mörk-
in voru dregin, uppgefnir á að reyna að ná eyrum yfirvalda í Mexíkóborg
og fá þau til að beina sjónum sínum að mörkunum og landsvæðinu í
norðri.11 Nú, ríflega 150 árum síðar, má heyra eitthvað svipað. Margir rit-
höfundar þaðan hafa tekið undir þetta í seinni tíð eins og verður vikið að
síðar.
Landamærin koma eigi að síður fyrir í verkum fáeinna rithöfunda frá
Mexíkóborg. Má þar t.d. nefna hinn afkastamikla höfund Luis Spota
(1925–1985) sem gaf út skáldsöguna Murieron a mitad del río (Þeir fórust í
fljótinu miðju) árið 1948. Bókin fjallar um ferðalag þriggja farandverka-
manna frá Mexíkóborg sem hyggjast freista gæfunnar norðan markanna.
Líkt og fjöldi annarra fara þeir ólöglega yfir fljótið Río Bravo í skjóli nætur
(kallað Río Grande norðan megin landamæranna) eftir margra daga ferða-
lag frá Mexíkóborg. Eins og má ráða af titli bókarinnar drukknar einn
félaganna í fljótinu og nær aldrei til fyrirheitna landsins. Þungamiðja bók-
arinnar er þó ekki landamærin og daglegt líf þar, heldur hin illa meðferð
sem farandverkamenn og mexíkanskir innflytjendur sættu í Bandaríkjunum
á þessum árum. Bókin er skrifuð þegar hinn svonefndi Bracero-samningur
var í gildi milli landanna, eða frá 1942 til 1964, en hann kvað á um að
Mexíkanar mættu vinna í Bandaríkjunum í tiltekinn tíma. Bók Spota var
10 Fernando García Núñez, „Notas sobre la frontera norte en la novela mexicana“,
Cuadernos Americanos, 4–10, júlí–ágúst 1988, bls. 159–168.
11 Manuel Ceballos Ramírez, „La invención de la frontera y del noreste histórico“,
bls. 195.