Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Page 101

101
HUGO CHÁVEZ – HINN STERKI MAÐUR
venjast hvarf smám saman.14 Spillingin náði yfir flesta ef ekki alla þætti
þjóðfélagsins. Einstaklingar sem fengu vinnu hjá hinu opinbera héldu
starfi sínu vegna flokksskírteina fremur en hæfileika. Engin takmörk virt-
ust fyrir því hversu margir ríkisstarfsmenn gætu verið á launaskrá. Þessi
óábyrga efnahagsstjórn og sífellda hræðsla við breytingar á stöðu valda-
klíkunnar leiddi til þess að við lok kalda stríðsins var ríkið skuldum vafið
og kerfið rotið frá rótum. Tími breytinganna var kominn.
Stjórnartíð Chávez
Eftir að Hugo Chávez losnaði úr fangelsi árið 1994 varð hann fljótlega
einskonar samnefnari baráttunnar gegn hinu spillta tveggja flokka kerfi
Venesúela. Með sigri í forsetakosningunum árið 1998 ruddi hann á
skömmum tíma gamla tveggja flokka kerfinu úr vegi. Stjórnmálaflokk -
arnir AD og COPEI eru að vísu enn til, en engan veginn jafn valdamiklir
og áberandi og á tímum kalda stríðsins. Sú stjórnartíð sem hófst með
valdatöku Chávez hefur gengið undir ýmsum nöfnum en sjálfur hefur
hann kosið að nefna hana La Revolución Bolivariana, eða Bólivarísku bylt-
inguna. Nafnið vísar til þjóðhetjunnar Simóns Bolívar sem leiddi stóran
hluta Suður-Ameríku til sjálfstæðis í upphafi 19. aldar. Bolívar er í miklu
uppáhaldi hjá Chávez og vitnar hann óspart í orð hans og persónu. Hefur
aðdáun Chávez á Bolívar gengið svo langt að hann sá ástæðu til að breyta
nafni landsins úr República de Venezuela í República Bolivariana de Venezuela.
Bylting Chávez hefur alltaf miðað að því að snúa baki við nýfrjálshyggj-
unni og byggja upp réttlátara og mannúðlegra samfélag þar sem grunn-
þörfum allra þjóðfélagsþegna er mætt. Oftar en ekki hefur hann gagnrýnt
nýfrjálshyggjuna hástöfum og kallað hana ýmsum ljótum nöfnum.15 Enn
sem komið er vill Chávez þó ekki útrýma kapítalismanum sem slíkum,
heldur auka áhrif ríkisins og veita þannig kapítalismanum það aðhald sem
hann telur nauðsynlegt. Ekki eru allir á sama máli og forsetinn og hafa
gagnrýnendur sakað hann um óhófleg ríkisafskipti og jafnvel fidelisma og
einræðistilburði í stjórnarháttum.16 Benda þeir á að þrískipting ríkisvalds-
14 Jennifer L. McCoy og Harold Trinkunas, „Venezuela’s peaceful revolution“, bls.
122–126.
15 Hann hefur til að mynda kallað nýfrjálshyggjuna „veginn til helvítis fyrir Róm-
önsku Ameríku“, sjá Benjamin Keen og Keith Haynes, A History of Latin America,
7. útg., Boston: Houghton Mifflin Company, 2004, bls. 505.
16 Með fidelisma er átt við stjórnarhætti Fidels Castro á Kúbu.