Skagfirðingabók - 01.01.1982, Blaðsíða 59
FRIÐRIK KONUNGUR V. OG ÍSLAND
Friðrik V. tók við völdum árið 1746 að föður sínum, Kristjáni
VI., látnum og ríkti til dauðadags, 1766. Hann var gæfulítill
maður, þótt vinsæll væri meðal þegna sinna. Hann skorti skap-
festu og hneigðist mjög að svalli og ólifnaði. Dvaldist honum
löngum, einkum eftir lát fyrri konu sinnar 1751, í vafasömum
félagsskap, og er naumast of djúpt í árinni tekið að segja, að
svallið hafi orðið honum aldurtili. En að hinu leytinu var Friðrik
V. þó hið mesta góðmenni.
Danskir sagnfræðingar gera yfirleitt lítið úr áhrifum þessa
konungs á stjórn ríkisins, og má sem dæmi nefna ummæli Hans
Jensens í Danmerkursögu Schultz. Hann segir í yfirliti sínu um
stjórnartímabil Friðriks V., að persónulegra afskipta konungs af
stjórn Danaveldis verði óvíða vart og tekur undir ummæli
erlends sendiherra, sem hafði komizt svo að orði í skýrslu til
stjórnar sinnar sumarið 1751, að þess séu mjög fá dæmi, að
konungur skipti sér af stjórn ríkisins, þegar frátaldar séu hreinar
náðarveitingar. Málin séu yfirleitt útkljáð af stjórnardeildunum
(kollegíunum).1
Annar sagnfræðingur, Edvard Holm, sem skrifað hefur Dan-
merkursögu 18. aldar í sex stórum bindum og var allra manna
fróðastur um þetta tímabil, leggur hins vegar áherzlu á, að það
hafi þrátt fyrir allt ósjaldan komið fyrir, að konungur hafi gefið
stjórnardeildunum fyrirmæli um það, hver vilji hans væri í
tilteknu máli, og þá hafi það verið hlutverk stjórnardeildarinnar
að skrifa tillögugerð (forestilling) í samræmi við óskir hans og
leggja hana fyrir hann til undirskriftar.2 3 Þá leggur Holm einnig
áherzlu á, að Friðrik V. hafi sjálfur tekið ákvarðanir um emb-
ættaveitingar og hann hafi notið þess að vera einvaldur kon-
ungur, er slík mál voru til afgreiðslu. '
Dæmi um, að konungur hafi haft afskipti af fleiru en emb-
1 Schultz Danmarkshistorie, III, bls. 542. Khöfn, 1942.
2 E. Holm, Danmarks-Norges Historie, III, 2, bls. 5. Khöfn, 1898.
3 Sama heimild, bls. 6.
57