Skagfirðingabók - 01.01.2014, Page 75

AF ÞÓRUNNI JÓNSDÓTTUR OG HRAFNI BRANDSSYNI
75
Arason kaupir Hof með útjörðum af Páli
og er jarðakaupabréfið dagsett 9. apríl
1528.58 Jón biskup selur síðan Hrafni
Brandssyni Hof fimm dögum síðar eins
og fram hefur komið.59 Það er auðsætt að
Hrafni og Þórunni var ætluð jörðin. Það
er jafn auðsætt hvers vegna Jón biskup
gengur í málið og kaupir til þess eins að
selja. Hof á Höfðaströnd var höfuðból
og staðsett í nágrenni Hóla. Árið 1695
er Hof virt á 80 hundruð.60 Þetta er á
fyrstu árum Jóns í biskupsdómi og hann
kappkostar að safna eignum að sér og
fjölskyldu sinni, stundum ef til vill með
ofríki eins og orð Páls Grímssonar hér á
eftir benda til.
Eftir að þeir tengdafeðgar Jón biskup
og Ísleifur á Grund hurfu af sjónarsvið-
inu, fara þau á stjá Páll Grímsson og
Margrét kona hans. Það er sjáanlegt
af bréfum að þau hafa reynt að fá rift
sölunni á Hofi frá 1528 og gengu um
það mál margir dómar. Fyrst er dómur
frá apríl 1553 þar sem dæmt er að Páli
hafi verið óheimilt að selja eignir konu
sinnar nema með hennar samþykki.
Páll hafði sér til afsökunar að hann hafi
„óttast nokkuð ofríki í þann tíð“. Varla er
hægt að skilja það öðruvísi en biskup hafi
beitt ofríki.61 Þessi dómur var í samræmi
við það sem segir um félag milli hjóna
í Jónsbók: „Fé konu sinnar skal engi
maður færa af landi brott nema hún vilji.
Engi maður skal selja eigur konu sinnar
eður þær sem þau eiga bæði saman utan
samþykki hennar, nema full nauðsyn
gangi til og þá þó með skynsamra manna
ráði.“62 Már Jónsson bendir á að hin fulla
nauðsyn sé ekki skilgreind frekar og hafi
því verið túlkunaratriði eins og svo margt
og oft í lögum.63
Í ágúst sama ár staðfestir Páll við Ólaf
biskup Hjaltason og Orm lögmann
Sturluson allan þann gjörning myndugan
og skjallegan, sem hann hafði gert um
Hof með útjörðum og hann hafði selt Jóni
biskupi. Þar með átti Þórunn Jónsdóttir
að vera kvitt og laus við alla áklögun Páls
og konu hans.64 En málinu var langt í frá
lokið. Vitnisburður um að Páll hafi selt
konu sinni útjarðir Hofs er lagður fram
í maí 1556.65 Í september sama ár bar
Ólafur biskup vitni um hið sama. Hann
var þá staddur í yfirreið á Holtastöðum og
tók bókareið af Margréti Erlendsdóttur
þess efnis að hún sór „fyrir alla menn
lífs og dauða utan fyrir sinn bónda Pál
Grímsson“. Að sögn Margrétar var það
hústrú Þórunn Jónsdóttir sem kom
þeirri ósæmd og því vonda „órykti“ af
stað.66 Undir niðri hefur kraumað illska
milli þessa fólks, ef til vill vegna deilna
um Hof. Þórunn gat verið harðdræg í
viðskiptum. Má vera að hún hafi einskis
svifist í þeim efnum, jafnvel komið af
stað vondu „órykti“ til að styrkja stöðu
58 ÍF IX, bls. 447.
59 ÍF IX, bls. 448–450.
60 Árni Daníel Júlíusson, 1996, bls. 555.
61 ÍF XII, bls. 542–544.
62 Jónsbók, 2004, bls. 123.
63 Már Jónsson, 2006.
64 ÍF XII, bls. 607–608.
65 ÍF XIII, bls. 121–122.
66 ÍF XIII, bls. 154.