Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2022, Side 55

AlDA BjöRK VAlDImARSDóTTIR
54
ræðu, sem viðbrögð sem snúast um það að draga fram ógnir femínismans.
Í slíkri afturhaldsorðræðu er reynt að sannfæra lesendur/áhorfendur um
ómöguleika þess að vera ofurkona. Í tilraun sinni til þess að eiga sér bæði
frama og fjölskyldu eiga slíkar konur það á hættu að tapa kvenlegum eigin-
leikum sínum, því þær keyra sig út og tilvera þeirra einkennist af sektar-
kennd og sársauka. Einhleypa konan, sú sem velur starfsferil í stað kven-
leika, verður fyrir mestri skömminni, sérstaklega ef hún er barnlaus en í
fjölmiðlum er slíkum konum lýst sem „sirkusviðrinum“.12 Á þennan hátt eru
konur lattar frá því að sækjast eftir opinberri velgengni og hvattar til þess að
sinna kvenlegum skyldum sínum.
Eins og kemur fram í bók Genz og Brabon, Postfeminism, Cultural Texts
and Theories, telja margir femínískir greinendur að á áttunda og níunda ára-
tugnum megi sjá merki um andspyrnu eða bakslag af því tagi sem Faludi
gerði að umræðuefni. Þá verður sú krafa fyrirferðarmeiri að fella úr gildi og
afnema það sem femínistar höfðu áorkað í baráttu sinni og kvenréttinda-
hreyfingin fer að einkennast frekar af sundrun og ósamstöðu hinna ólíku
hópa. Í þessari deiglu andstæðra og mótsagnakenndra sjónarmiða verður sú
krafa að sama skapi háværari hjá ýmsum af þeim femínistum sem töldu sig
sem fulltrúa þriðju bylgjunnar, að hann tali til stærri hópa og taki í ríkari
mæli á kynþætti, stétt og kynhneigð. Hugmynd þeirra, burtséð frá réttmæti
hennar, var sú að breikka út hóp þeirra sem gæti séð sig í femínismanum
og færa hreyfinguna úr fámennum hópi aktívista sem átti ekki samleið með
fjöldanum. Það að vera femínisti fór því að merkja svolítið annað en það
gerði á áttunda áratugnum. Um leið varð hugmyndafræðin ekki eins áþreif-
anleg og einföld.13
nicola Rivers ræðir það hvernig póstfemínískum viðhorfum sé beint að
mæðrum, jafnt táknrænt sem bókstaflega. Dæmi séu um að femínistar sem
segjast tilheyra þriðju bylgjunni hafni líffræðilegum mæðrum sínum, tals-
mönnum annarrar bylgjunnar.14 Sem dæmi megi nefna dóttur Alice Walker,
Rebeccu Walker, sem sagði í viðtali við Ms. Magazine árið 1992: „Ég er
12 Sama heimild, bls. 14.
13 Stéphanie Genz og Benjamin A. Brabon, Postfeminism. Cultural Texts and Theories, bls. 53.
14 Í greiningu sinni setur Rivers hér samasemmerki milli póstfemínisma og
þriðju bylgjunnar sem sýnir aðgreiningarvandann sem greinendur tímabilsins
standa frammi fyrir. Eitt af vandamálunum í greiningu af þessu tagi er að ýmsir
kenningasmiðir sem auðveldast væri að skilgreina sem póstfemínista hafna þeirri
skilgreiningu og segjast tilheyra þriðju bylgjunni þrátt fyrir skýr póstfemínísk
viðhorf. En hugmyndafræðilegar stefnur fylgja sjaldnast skýrum markalínum og ef
þær verða til er það gjarnan síðari tíma einföldun.