Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1957, Page 137

ÞRJÚ KUML NORÐANLANDS
141
það svo, að aðeins 150 m sunnan við kumlstæðið eru vallgrónar
rústir af bæ, sem hét Kleifargerði ( nú stundum kallaðar Klaufar-
gerði). í Jarðabók Árna Magnússonar er Kleifargerði lýst sem eyði-
hjáleigu frá Daðastöðum: „Byggð í úthögum vestur frá heimajörð-
inni, og varaði byggðin inn til næstu 13 ára, afdeild einasta að túni
og engjum“. Þetta er skrifað árið 1712. Kleifargerði hefur þá farið
í eyði rétt um aldamótin 1700, og hefur þar líklega ekki verið
byggt síðan. Trúlegt er, að Kleifargerði hafi verið byggt á tóftum
fornbýlis, sem heitið hefur Kleif. Til þess bendir örnefnið Kleifar-
reki, en svo heitir nokkur hluti rekastrandarinnar beint fyrir neðan
Kleifargerði. Ef til vill hefur býli þetta lagzt af vegna uppblástr-
arins,. sem steðjað hefur að landi jarðarinnar. Frá þessum fornbæ
tel ég sennilegt að kumlið sé, svo og þau önnur, sem verið hafa á
þessum slóðum. Væri fróðlegt að rannsaka tóftirnar í Kleifargerði.
Væntanlega eru þar fornbæjarrústir undir rústunum af smábýli
seinni alda, og er vel hugsanlegt, að hægt væri að fá góða mynd
af grunnfleti beggja.
Þessari greinargerð um þrjú norðlenzk kuml, sem fundust 1956,
læt ég fylgja athugasemdir um tvo kumlstaði, sem ég hef áður
fjallað um í Kumlum og haugfé.
a. Sílastaðir, Glæsibæjarhr., Eyf. (Kuml og haugfé, bls. 135 o.
áfr.) : í Árbók 1954, bls. 59, og Kumlum og haugfé, bls. 139, hef ég
skýrt frá tveimur litlum silfurþynnum úr 2. kumli á Sílastöðum í
Eyjafirði, án þess að lýsa þeim nánar eða gera grein fyrir eðli
þeirra. Ég hafði ekki veitt því athygli, að bæði þessi brot eru úr
kúfískum silfurpeningum. Við skrásetningu Sílastaðagripa á safn-
inu í ársbyrjun 1957 tók Gísli Gestsson safnvörður eftir þessu, og
sendum við þá brotin til Georgs Galsters, yfirsafnvarðar í Kaup-
mannahöfn. Með sinni venjulegu lipurð og hjálpsemi skoðaði Galster
brotin og staðfesti, að þau væru úr kúfískum dirhemum. Stærra
brotið segist hann gizka á að sé úr peningi samaníðafursta frá um
900 e. Kr„ en nánari greining er ekki heimil sökum smæðar brot-
anna. Stærra brotið er 6x15 mm, og sér á brún peningsins á einum
stað, hið minna 6x8 mm. Galster segir í bréfi, að skemmtilegt sé
til þess að vita, að þessi brot skuli hafa ratað alla leið frá „landi
paradísar" til „ultima Thule“. Dæmi um arabíska peninga hér á landi
eru þó fleiri, sbr. Kuml og haugíé, bls. 365—368. Hins vegar er það