Eimreiðin - 01.01.1918, Síða 125

Eimreiðin]
RITSJA
125
sagt. Og þó er fjarri því, að það sé nokkur skrá yfir nöfn og ártöl. En
það er ritað af þeim manni, sem er snillingur að segja mikið í fám
orðum, og jafnvel þessar þröngu skorður hafa ekki getað kæft niður
málsnild höfundarins og eldmóð stílsins. Auðvitað þarf ekki að geta
þess, að fádæma fljótt er yfir sögu farið, og enginn, sem nokkuð hefir
lært í sögu landsins getur búist við, að finna þar neitt, sem hann ekki
vissi áður. En þó fanst mér eg græða á lestrinum. Hér má sjá hvernig
rita á stutt ágrip. Og einkum í síðasta hluta kversins er mjög gaman
að sjá, hvernig danskur maður, sem ann íslandi, lítur á þá viðburði.
Þeir eru nokkuð nærri okkur enn, og dálítið af dýrkunarkeim slæðist
eðlilega inn í frásögnina hjá íslendingum, sem um það rita af áhuga.
En hér er maður, sem horfir á viðburðina úr nokkuru meiri fjarlægð
og hefir samúðina með hinum málsaðiljanum líka.
Til dæmis um það, að hr. Aage Meyer Benedictsen er þó eigi að draga
neina fjöður yfir athafnir Dana hér, þær er miður vorti, má nefna frá-
sögn hans um einokunarverslunina. Og þar segir hann orð, sem eru
hvorttveggja í senn, pantur þess, að hann er óhræddur að snerta þá
taug, sem einmitt nú hlýtur að vera Dönum sérstaklega viðkvæmt mál
gagnvart íslendingum, og um leið dæmi upp á það, hve átakanlega
mælskumaðurinn getur gert það skýrt, sem hann vill láta heyrast. Hann
er búinn að lýsa þvi, hve sárt og svívirðilega dönsku einokunarkaup-
mennirnir léku landsmenn, og svo segir hann: „Hér, i þessum verslunar-
stöðum, kyntust íslendingar danska fánanum. Hann var í augum þeirra
tákn erlendrar drotnunar og verslunareinokunar. Ekkert sameiginlegt
við dönsku þjóðina, hvorki höpp né óhöpp, gat gert þeim hann hjart-
fólginn. Það var ekkert annað en vaninn og nokkrar persónulegar endur-
minningar, sem gerðu hann að nokkurs konar kunningja kynslóð fram
af kynslóð." Hvað skyldu það vera margir á íslandi, sem þyrðu að
tala svona hreinskilnislega í garð Dana í jafn viðkvæmu máli?
Sérstaklega vil eg þó leiða athygli að niðurlagi bókarinnar, því að þar
kemur fram einstök samúð, djúpur skilningur á stjórnmála-hegðun
Islendinga og frábær málsnild.
Kverið er ágætt og sannur skóli í því, hvernig rita á stutt um mikið
efni, svo vel fari. M. J.
SKÝRSLA UM BÆNDASKÓLANN A HÓLUM I HJALTADAL.
Skýrsla þessi er um 4 síðastliðin skólaár, 1914—1918. Hafa á þeim tima
75 nemendur verið á skólanum. Hefi eg aðgætt hvaðan þeir eru af
landinu, og skiftast þannig eftir sýslum: Skagafjarðarsýslu 16, Eyja-
fjarðars. 14, Suður-Þingeyjars. 12, Húnavatnss. 10, Norður-Múlas. 7,
Árness. 4, Strandas. 3, Dalas. 3, Norður-ísafjarðars. 1, Vestur-Skafta-
íellss. 1, Gullbr.s. 1, Norður-Þingeyjars. 1, Mýras. 1, Rangárvallas, 1,
Mætti þetta vera skýr sönnun þess, hve langmest slikir skólar eru sóttir