Réttur - 01.01.1961, Page 27

BÉTTUE
27
„draga uppi og fara fram úr þróuðustu ríkjum kapítalismans,“
heldur það erfiða og þungbæra strit, að reisa úr rústum það land,
sem nazistar hrósuðu sér af að hafa „kippt aldarfjórðung aftur
á bak“ í iðnaðar- og menningarþróun. Þar að auki stóð Ameríka
feit og pattaraleg yfir rústum stráðum heimi og skók atómsprengj-
ur sínar, — sú Ameríka, sem eftir dauða Roosevelts sífærðist
til hægri og beit nú í skjaldarrendur undir svörtum fána and-
kommúnismans.
Endurreisnin gekk hratt, þrátt fyrir allt. Árið 1950 var stál-
framleiðslan komin upp í 27 millj. tonn, eða 49% meira en fyrir
stríð, kolaframleiðslan upp í 261 millj. tonn (57% meira en fyrir
stríð), framleiddir voru 91 milljarðar kílóvattstunda af rafmagni.
Hinsvegar var ástandið langt frá því gott í léttaiðnaði, og sérstak-
lega alvarlegt í landbúnaði. Kornframleiðslan var enn minni en
fyrir stríð, í landinu voru færri kýr og svín en 1941.
Þessi mikli mismunur á þróunarhraða þungaiðnaðarins ann-
arsvegar og landbúnaðar og léttaiðnaðar hinsvegar stafar af ýms-
um ástæðum. í fyrsta lagi hefur það alltaf verið meginregla í
sósíalistískum áætlunarbúskap, að framleiðsla framleiðslutækja
vaxi hraðar en framleiðsla neyzluvarnings, til þess að landbúnaði
og léttaiðnaði verði þannig sem fyrst skapaður tæknigrundvöllur,
óhjákvæmilegur til að þessar greinar framleiðslunnar geti full-
nægt öllum þörfum fólksins. í öðru lagi hefur hin mikla áherzla,
sem lögð var á þungaiðnaðinn á þessum árum að verulegu leyti
átt rætur sínar að rekja til þeirrar hættu, sem kalda stríðið og þá-
verandi yfirburðir Bandaríkjanna í hertækni höfðu í för með
sér; það varð að gera höfuðvígi sósíalismans nógu sterkt til að
mæta hverri raun. En það verður líka að geta þess, að þótt fjár-
framlög til léttaiðnaðarins og landbúnaðar hafi „vitandi vits“ (orð
Khrúsjofs) verið spöruð, þá var ástandið, sérstaklega í landbúnaði,
sýnu verra en það hefði þurft að vera. Möguleikarnir voru ekki
notaðir til fulls, öðru nær. Það voru margir gallar á landbúnaðar-
pólitík Stalíns og komu þeir fyrst og fremst fram í því, að kvaðir
á samyrkjubúum voru svo miklar, verð ríkisins til framleiðenda
svo lágt, að bændur sáu sér bókstaflega ekki hag í því, að vinna
á hinum sameiginlegu ökrum, heldur sneru sér fyrst og fremst
að þeim landsskika og gripum, sem þeir höfðu sjálfir, — en þær
afurðir gátu þeir selt á frjálsum markaði. Þar að auki voru allar
verulegar ákvarðanir í landbúnaðarmálum teknar í stofnunum
sem einatt voru langt frá viðkomandi héruðum, og framtak sjálfra
búanna þarafleiðandi mjög bundið. Einnig ber að geta þess, að
af 350 þúsund sérmenntuðum mönnum í landbúnaði, sem landið