Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Qupperneq 4

Júlíus Havsteen
Úr fiskveiðisögu íslands
Blaðið ,,lslendingur“, sem flutt hefur, ásamt
sjómannablaðinu „Víkingur“, greinaflokk minn
„Landhelgi Islands", lætur þessi kveðjuorð
fylgja 5. grein: „Islendingur birt'ir hér síðustu
grein Júlíusar Havsteens sýslumanns um land-
helgismálið. Fer vel í því að minnast á land-
helgina í sambandi við þriggja ára afmæli lýð-
veldisins, því að meðan Islendingar ekki fá við-
urkenndan rétt sinn til hinnar raunverulegu
landhelgi sinnar, hafa þeir ekki endurheimt land
sitt að fullu. Stækkun landhelginnar er því milc-
ilvægur þáttur sjálf'stæðisbaráttu þjóáarinn-
ar“.
Þessa fallegu, kjarnorðu kveðju þakka ég, en
hún verður einmitt ekki sízt til þess, að 5. grein-
in verður ekki síðasta orð mitt um landhelgis-
málið. Fyrst allir aðrir þegja tel ég mér bæði
ljúft og skylt að hatda áfram umræðunum um
þetta stórmerka mál, m. a. í þeirri von, að ein-
hver mér rökfimari og rómsnjallari fái kallað
þjóð og þing upp úr þeim doðadúr, sem um land-
helgismálið virðist ríkja.
Ég hefi í greinum mínum haldið því fram,
að lágmarkskráfa okkar í landhelgismálinu, sem
aldrei má hvika frá, sé þessi:
Allir firSir íslands og flóar lokaðir útlend-
ingum, en auk þess nái landhelgi lý'öveldisins
U — fjórar — sjómílur út frá yztu annesjum,
eyjum og hólmum um stórstraumsfjöru.
Jafnframt beri að stefna að því hámarki að
setja sér það, aö grunnsæviö kringum ísland
sé viöurkennt landhelgi íslands.
Fyrir því að framangreind lágmarkskrafa
um stærð lanjdhelginnar sé sönn og rétt þykist
ég í fyrri greinum mínum um landhelgismálið
hafa bæði fært nægar lagaheimildir og sögu-
legar sannanir.
Nú vil ég reyna með þessari grein og næstu
að sýna fram á það, hversu okkur er nauðsyn-
leg rýmkun landhelginnar og verndun hennar,
bæði vegna fjárhagsafkomu okkar í bráð og
framtíðar, í lengd, sem sjálfstæð þjóð.
Fiskiveiðar íslendinga að fornu.
Vil ég þá'fyrst minnast lítið eitt á fiskiveiðar
okkar Islendinga að fornú. Því hefur verið hald-
ið fram, að forfeður vorir, sem landið námu,
hafi aðallega verið bændur og aðalatvinnuvegur
þeirra og niðja þeirra hafi fram undir síðustu
tvo mannsaldra verið landbúnaður. Þessa túlk-
un sögunnar tel ég engan veginn rétta. Það þarf
ekki að blaða lengi í Landnámu, svo ekki verði
séð, að landnámsmenn hafa þegar, er þeir námu
land, haft fiskveiðar að atvinnu og beinlínis
sókst eftir að setjast niður þar sem sækja mátti
útróðra og þar sem mikið var fiskifang eða
„fjörðurinn fullur af veiðiskap“.
Einhver merkasti formaðurinn að fornu var
Þuríöur sundafyllir, er kom til Islands frá Há-
logalandi. Setti hún „Kvíamiö“ á ísafjarðar-
djúpi og tók fyrir á eina kollótta af bónda hverj-
um um ísafjörð.
Þegar Ketill flatnefr réðist um við syni sína,
Björn og Helga, hvert halda skyldi undan reiði
Haraldar konungs hárfagra, lögðu þeir báðir
til, að leita til Islands. Sögðu þar vera hvalreka
mikinn og laxveiðar, „en fiskastöð öllum miss-
irum“.
Um Þorgeir Önundarson tréfót, sem bjó í
Reykjafirði á Ströndum, segir: „réri jafnan til
fiska, því at þá voru firðirnir fullir af fiskum“.
Svipað er sagt um Ingjald í Hergisey, sem
lengi leyndi Gísla Sýrssyni, og voru þeir á sjó,
þegar Börkr digri kom að leita Gísla.
Þá segja Islendingasögur frá því, að snemma
fóru fornmenn í ver.
Um Bjarnarey á Breiðafirði segir í Laxdælu,
að þangað hafi menn sótt mjög til veiðifangs
og að öllum missirum hafi þar verið fjölmenni.
Þá hefur ekki verið minni verstöð undir Jökli,
og fyrir norðan eru tilgreind fiskver, svo sem
á Ströndum og á Vatnsnesi. Er um Odd Ófeigs-
son frá Reykjum sagt, að hann hafi ráðist í
sveit með vermönnum þangað (að Vatnsnesi),
verið þar 3 vetur og 3 sumur og grætt allmikið
fé.
Reykdæla segir frá því, að Áskell goði í
VÍKIN G U R
296