Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Síða 54

Andvari - 01.07.1962, Síða 54
164 MATTHÍAS JÓNASSON ANDVAR1 uppeldislega séð mjög íátældegt samfé- lagsform og veldur ekki uppeldishlutverki sínu. Þessar staðreyndir sýna ótvírætt, að innri gerð heimilisins er gerbreytt og að- staða þess í samfélaginu miklu veikari en áður. Okkur ber að skoða þessa breyt- ingu af raunsæi, án þess að áfellast einn né neinn. Þróuninni verður ekki snúið aftur. í henni orka saman margvísleg öfl, sem stefna greinilega í framvinduátt, þó að þau valdi erfiðleikum í svip. Uppeldis- starfinu vex jafnan nokkur vandi af breyttum samfélagsaðstæðum, en þegar þær verða jafn róttækar og nú er raun á, er sérstök ástæða til þess að gera sér grein fyrir þeim úrræðum, sem tiltækilegust þykja. Einnig væri freistandi að skyggnast ofurlítið fram í tímann og reyna að gera sér Ijóst, hvert umrædd breyting á stöðu heimilisins leiðir, ef hún gengur næstu þrjá mannsaldra í sömu átt og nú horfir. Þar renna þó saman margir þræðir, sem gera málið geysiflókið. Ég vil benda á það eitt, að sú hefð er að rofna, að barn eigi sér fast heimili ásamt föður og móð- ur. Sú æska, sem sjálf fór á mis við áhrif foreldraheimilis í uppvexti sínum, er ekki líkleg til mikilla fórna í því skyni að veita börnum sínum foreldraheimili. Ungur maður, sem sjálfur ólst upp með einstæð- ingsmóður, mun ekki taka nærri sér að ætla barni sínu sama hlutskipti né telja barnsmóður sinni vandara um en eigin móður. Og unga stúlkan, sem var gctin í lausaleik og alin upp föðurlaus, hefur engan stuðning af fordæmi rnóður sinnar um hjónaband og heimili. Umhyggju foreldra fyrir afkvæmi sínu gæti hrakað svo, að þau tækju á sig þá skyldu eina, sem lögboðin er. Karhnaður á völina að rækja föðurhlutverk sitt gagnvart barni, sem hann á í vonum, eða flýja frá þeirri kröfu, sem afkvæmi og eigið heimili gera til hans. Samkvæmt núgildandi siðvenju cr faðerni af þrenns konar gerð: Óskorað faðerni, faðerni með afföllum og lög- þvingað lágmarksfaðerni. Þannig grípur upplausn fjölskyldusiðgæðisins inn í sið- gæðisvitund einstaklingsins sjálfs. Frá sjónarmiði siðgæðis og þegnskapar verð- ur nú sá hópur karla ískyggilega stór, sem hrestur kjark til þcss að gangast eðlilega við afkvæmi sínu, en yfirgefur barns- móður sína um leið og hin nýja lífvera krefst réttar síns. Að breyttu breytanda gæti konan hagað sér á svipaðan hátt, enda gerist það oft, t. d. þegar ung stúlka kastar barninu í fang móður sinni eða jafnvel fjarskyldari ættingjum og sinnir því varla þaðan í frá. Siðfræðilega séð, ber móðurinni ckki framar en föðurnum skylda til að annast barnið. En þó að móðir afneiti barni sínu ekki algerlega, geta þó ýmis veraldargæði freistað hennar til þess að vanrækja það, hvort sem hún býr nú með föður þess eða ekki. Hin unga móðir verður að velja á milli tekjurýrra heimilisstarfa og arðbærrar atvinnu, milli naumra heimilispeninga og kaupgreiðslu, sem hún er vön að ráðstafa að vild, milli tómstundafrjálsræðis lausakonunnar og þrotlausra skyldustarfa húsmóðurinnar. Geta karlmenn vænzt til lengdar því- líkra siðgæðisyfirburða af konum, að þær bæti stöðugt á sig þeim foreldraskyldum, sem þeir skjóta sér hjá? Eins og nú horfir, orkar hver klofin fjölskylda eins og fleyg- ur, sem sprengir sundur hina hefðbundnu samfélagsgerð. III Hnignun foreldraheimilisins er liluti þess arls, sem mín kynslóð skilar æskunni. Heimilið og siðgæði þess er sá brenni- depill, sem endurspeglar skýrast mismun- andi afstöðu kynslóðanna. Krafan um ákveðin áhrif á siðgæðisþróun æskunnar er runnin frá kynslóð foreldranna, en
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.