Andvari - 01.07.1962, Side 69

ANDVAM
GODINN FRÁ VALÞJÓFSSTAÐ
179
að grípa inn í hina almennu landssögu,
langt út fyrir raðir þeirra aðila, sem hér
um ræðir. Fylgdarmaður einn í liði
Þórðar, Hrani Koðránsson, laust Filipus
á Hvoli með keyri eins og þræl, og hefði
af orðið áverki, ef Þórdís húsfreyja hefði
ekki brugðið við hendi og borið af hon-
um höggið. Með þessu framferði hafði
öll ætt hinna stoltu Oddaverja verið
smánuð. Og það hefur áreiðanlega mörg-
um þeirra brunnið harmur og hefnd í
brjósti, en þó engum meir en þeim Hvols-
mæðgum og þó sérstaklega dótturinni
Randalín, brúði Odds goða á Valþjófs-
stað. Heiður ættarinnar var í veði, yrði
óhæfuverksins ekki hefnt, svo fljótt sem
kostur væri. En lítil von var til þess, að
málið fengist sótt á alþingi eða hefndum
komið fram, meðan ríki Þórðar kakala
stóð sem þá var. Hér hlaut að skerast í
odda. Goðarnir ungu hljóta þá, þegar á
brúðkaupsdegi sínum, að hafa komizt að
raun um það, að hér höfðu ekki orðið
sættir á milli Hvols og Keldna, nema á
yfirborðinu. Ahugamál mæðgnanna á
Hvoli og Keldum gátu ekki farið saman.
Ekki heldur að reka réttar Oddaverja og
fylgja Þórði Sighvatssyni að málum. Hér
hafði verið þeim ráðum ráðið, að leiðir
þeirra bræðra hlutu að skilja eins og
síðar kom á daginn.
Ekki þarf að draga í efa, að hinar rík-
lunduðu Oddaverjadætur hafi eggjað
menn sína til þess að láta engan hluta
af goðorðum sínum og mannaforráðum,
fyrr en í fulla hnefa. En þeir höfðu þá
þegar lent í deilu við frænda sinn, hinn
upprennandi höfðingja Svínfellinga, Sæ-
mund Ormsson. Hann hafði gengið Þórði
Sighvatssyni á hönd og Þórður gift hon-
um bróðurdóttur sína. Sæmundur var
ofsamaður mikill, óeirinn og óbilgjarn.
Haustið 1250 var svo mál þetta tekið til
meðferðar á alþingi og var það lagt í
gerð Þórðar kakala. En það var þannig
vaxið, að þeir bræður höfðu fengið tvö
goðorð í hendur eftir föður sinn, sem
Ormur faðir Sæmundar hafði gefið hon-
um. Tvær systur höfðu átt goðorðin, en
erfingjar þeirra töldu þau hafa verið
gefin í heimildarleysi og fékk því Sæ-
mundur tilkall til þeirra. Varð um mál
þetta þóf mikið og veitti Sæmundi jafnan
betur. Dreginn var saman liðsafnaður og
lá við bardaga, þó ekki yrði af.
Þetta surnar hafði Þórður kakali falið
ýmsum höfðingjum ríki sitt á hendur og
farið utan á konungsfund. Vorið 1251
hófust svo deilurnar að nýju. Þá urðu
þeir bræður, Þorvarður og Oddur, sekir
um hernað á alþingi. Þegar hér var
kornið sættust þeir frændur á að setja
niður deiluna og varpa um það hlut-
kesti hver dæma skyldi, og kom hlutur
Sæmundar upp. Fór nú hér sem fyrr, að
sekur er sá einn, sem tapar. Voru þeir
bræður dæmdir í miklar sektir og urðu
að gefa upp goðorðin í ofanálag. En Sæ-
mundur naut þeirra skamma hríð, því að
hann var tekinn af lífi innan árs frá því
að þetta gerðist. Þá hafa goðorðin aftur
fallið undir yfirráð Þórarinssona og síðan
Þorvarðar.
Þetta sumar, 1251, gaf konungur þeirn
Sæmundarsonum, Filipusi og Haraldi,
heimfararleyfi. Höfðu þeir gefið goðorð
sín á vald konungs, en nú hafði hann
fengið þeim þau aftur í hendur og kvaðst
vilja auka sæmd þeirra. En þeir komust
aldrei heim aftur. Þeir drukknuðu á leið-
inni skammt austur af Vestmannaeyjum.
Við fráfall Filipusar má telja víst, að
Oddur Þórarinsson hafi fengið goðorðið
í hendur, þar sem hann var giftur dóttur
hans, en Filipus átti engan son. Á alþingi
1252 fékk Oddur Þórarinsson því fram-
gegnt að dæma Hrana Koðránsson sekan
skógarmann fyrir keyrishöggið á Hvoli.
Til þess hlýtur hann á þinginu að hafa
fengið liðstyrk, sem um munaði, þótt