Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 84

Andvari - 01.07.1962, Side 84
194 SIGURÐUR SIGURMUNDSSON ANDVAUl þeim höfðinglega og var þeim búin fögur veizla. Þarna var svo háður sáttafundur um staðinn Garða á Alftanesi og segir, að herra biskupinn og Þorvarður hafi átt góðan hlut að. Það sem hér er sagt bendir ótvírætt í þá átt, að nú þegar Þorvarður er kominn aftur út sem valdsmaður kon- ungs eins og síðar kemur fram, hafi hann séð, að baráttan um staðamálin varð að taka enda, því hafi hann kappkostað að ná sættum og bjóða höfðingjum kirkj- unnar frið. En friðurinn átti þó enn nokkuð langt í land. Umboðsmaður Árna biskups hafði nú í tvö ár framfylgt kröfum kirkjunnar yfir leikmönnum í staðamálum. Sumarið 1291 kom svo Árni biskup til landsins og lét greipar sópa um staði og gaf nú prest- um flestallar kirkjur í umdæmi sínu. Þessar aðfarir hafa leikmönnum sviðið sáran, og hafa nú að kappi búið sig undir gagnsókn. Var þá ekki í annað hús að venda en til konungsvaldsins. Eftir frá- fall Hrafns Oddssonar stóð Þorvarður Þórarinsson einn uppi af höfðingjum hinnar síðustu lýðveldiskynslóðar. Það vill nú svo til, að eftir áliti dómbærs manns megi telja sannað, að hann hafi verið merkismaður eða hirðstjóri konungs frá því um 1290 til dauðadags 1296. Undir Iians forustu hófu nú leikmenn átök um staðamálin að nýju. Árangur þeirrar atlögu var sá, að árið 1292 komu tveir íslenzkir herramenn, hvor úr sínu biskupsdæmi, með konungsbréf því nær sama efnis og þeir Idrafn og Erlendur komu með 1283. En þar stóð, að allir þeir staðir, er ranglega voru úr höndum leikmanna teknir, skyldu aftur undir þá hverfa. Árið eftir, 1293, greina svo ann- álar frá því, að lcikmenn taki staði víðs- vegar um landið með valdi herra Þor- varðar Þórarinssonar. Árið eftir, 1294, eru svo margir fyrirmenn íslendinga staddir í Noregi. Væntanlega hefur þá konungur fengið nákvæmar skýrslur um það hverju fram fór í staðamálunum á Islandi. Allir þeir menn komu út næsta vor 1295. Styrjöldin um staðamálin á Is- landi hafði, þegar hér var komið, staðið um aldarfjórðung. Þar gekk á ýmsu, og völdin færðust til á milli leikmanna og kirkjuvalds sem víglína á milli skotgrafa. Leikmenn höfðu nú unnið það á í síð- ustu átakahrinunni, að árið 1295 hafa þeir knúið forvígismenn kirkjunnar til sættar eða samkomulags Einn annáll get- ur þess, að út Iiafi komið sterk konungs- bréf máli leikmanna til styrktar. Er það vitanlega árangur af utanferð höfðingj- anna árið áður. Annar annáll getur þess, að haldinn hafi verið fundur í Stafaholti, þar sem konungsbréfin og staðamál hafa verið tekin til meðferðar. Árna biskups er eins gctið af fundarmönnum. En eitt- hvað hefur máðst út og er ólæsilegt í málsgreininni. Enginn vafi getur á því leikið, að hér hefur verið um að ræða mikilvægan fund kirkjuvalds og leik- manna um staðamál. Ekki getur heldur leikið á tveirn tungum, að þar hafi komið til móts við biskupinn fremsti maður leik- manna og hirðstjóri konungs á íslandi, Þorvarður Þórarinsson. Þriðji annállinn segir, að sætt hafi tekizt á þessu ári á milli Árna biskups og almennings í landinu. Að því hefur dómbær maður fært full- gild rök, að slík sætt hafi hvergi getað farið fram nema á alþingi,1) og hafi því verið beint framhald af fundinum í Stafa- holti. En til þcss að sættin fengi fullkomið lagagildi, varð erkibiskup að samþykkja og staðfesta fyrir hönd kirkjunnar, en konungur aftur sem æðsti fulltrúi hins veraldlega valds. Allir annálar geta þess, að Þorvarður Þórarinsson hafi farið utan árið 1295 og einnig tveir aðrir höfðingjar honum handgengnir. Þótt heimildir ged 1) Björn Þórðarson: Síðasti goðinn.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.