Andvari - 01.07.1962, Page 85

ANDVARI
GOÐINN FRÁ VALÞJÓFSSTAÐ
195
þess ekki, leikur ekki nokkur vafi á því,
aS erindi æSsta fulltrúa hins veraldlega
valds á íslandi hafi veriS í þetta sinn aS
ráða staSamálunum til lykta samkvæmt
sættargerðinni um sumarið. En ÞorvarSi
Þórarinssyni auðnaSist ekki að vera vitni
að staðfestingu sættargerðarinnar af kon-
ungi og erkibiskupi, því að hann andað-
ist í Noregi 31. marz 1296.
Arni hiskup Þorláksson fór svo utan
vorið 1297, að því er virðist nauðugur til
þess að staðfesta sættargerðina að boði
konungs. StaSfestingin fór svo fram í
Ogvaldsnesi í Noregi 2. maí 1297. Árni
Þorláksson biskup átti ekki afturkvæmt
til íslands, hann fékk að bera beinin í
Noregi, sem mótherjar hans, Hrafn og
Þorvarður. Hann andaðist 17. apríl 1298.
Sættargerðin í Ógvaldsnesi er enn til,
þótt ekki verði rakin hér. Efni hennar
sýnir ljóslega, að þar hafa leikmenn um
fjallað. Með sætt þessari knúðu leikmenn
undir forustu Þorvarðar Þórarinssonar
kirkjuvaldið raunverulega tíl undanhalds
í þessum langvinnu og afdrifaríku mál-
um. Fyrstur veraldlegra höfðingja hóf
Þorvarður Þórarinsson baráttu gegn
skefjalausum yfirgangi kirkjuvaldsins.
Hann varð að láta undan síga um hríð,
en að lokum tókst honum þó að leiða
þetta stórmál til farsælla lykta. Og friðar-
gerðin, sættin um staðamálin, hafði meira
en stundargildi, heldur hafa áhrif hennar
og árangur náð allt til vorra daga.
Þorvarður Þórarinsson lifði á hinum
verstu tímum upplausnar og rótleysis,
sem yfir þjóðina hafa gengið. Sjálfstæð
saga hans er ekki til nú, hafi svo verið, þá
er hún glötuð og gleymd. Hans er lítið
getið annars staðar en í sögurn, sem rit-
aðar liafa verið andstæðingum hans til
vegsemdar. Þess vegna hafa dómar síðari
tíma manna um hann orðið á þá lund,
sem raun ber vitni. Hér hefur verið
reynt að lýsa inn á svið sögunnar frá
annarri hlið eða sjónarmiði. Af því virð-
ist mega ráða það, að Þorvarður hafi
verið gæddur meiri þjóðerniskennd og
framsýni en yfirleitt aðrir höfðingjar
þessa tímabils. Ekki er þess getið, að Þor-
varður og Solveig Hálfdanardóttir hafi
átt nema einn son uppkominna barna.
I Iét hann Oddur eftir föðurbróður sín-
um. Hann komst til mannvirðinga, fór
utan og kom aftur með herranafnbót. En
saga hans varð stutt, hann dó 1301, fimm
árum síðar en faðir hans. Frá honum
kvað vera stór ættleggur kominn.
Idér verður að síðustu að geta fyrir-
hurðar, sem á að hafa skeð um daga Þor-
varðar Þórarinssonar. Llm það leyti, sem
hann fór í herförina miklu til hefnda
eftir Odd hróður sinn, átti heima í Miðj-
um dal mær sú 16 ára gömul er JóreiÖur
hét. Til hennar kom nótt eina draum-
kona í dökkum klæðum og reið gráum
hesti. Mærin þóttist þá spyrja hvað hún
vissi til Þorvarðar. Draumkonan svaraði
með vísu, sem ekki verður tilgreind hér.
„Er nokkurt mark að, sem þú segir mér“,
kvað mærin. Hún svarar:
Mark er þér
sem þínum föður
og öllum öðrum
áttniðjungum.
Sex nóttum síðar dreymdi Jóreiði aftur
þessa sömu konu og spurði hún hana
enn hvað hún vissi til ÞorvarÖar. Draum-
konan svaraði:
Nú es Þorvarði
þröngt of hjarta
þó es buðlungi
bót it næsta
bót it næsta.
Eftir Þverárbardaga og fall Eyjólfs
Þorsteinssonar dreymdi Jóreiði litlu, að
draumkonan kæmi til hennar í þriðja