Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 90

Andvari - 01.07.1962, Side 90
200 GYLFI Þ. GÍSLASON ANDVARI þannig að rök íslendinga fyrir íslenzku sjálfstæði eru nú ekki aðeins forn lrægð, heldur einnig ný afrek. III Hvað er það, sem gert hefur Halldór Kiljan Laxness að jafnmiklum rithöfundi og raun ber vitni? Auðvitað verður enginn mikill lista- maður án mikilla hæfileika. En jafnvel guðleg náðargáfa er listamanni ekki ein- hlít. Innblásturinn einn skapar ekki snilldarverk. En þegar hann er beizlaður af sterkum vilja og lýtur stjórn misk- unnarlauss sjálfsaga, þegar náðargáfu er beitt af andlegum þroska og leiftrandi hugarflug tamið með rólegri skynsemi, þá getur listamaðurinn skapað snilldar- verk. Halldór Kiljan Laxness hefur skapað snilldarverk. Þau eru öðrum þræði ávöxtur mikilla hæfileika, að hinum þræði árangur mikils starfs. Halldór Kiljan Laxness hefur aldrei setið auðum höndum og beðið þess, að andinn kæmi yfir sig. Ilann hefur ávallt tekið starf sitt alvarlega, að haki verkum hans liggur þrotlaust starf. Hann hefði ekki orðið það, sem hann er, ef hann hefði hlífzt við að leggja mikið að sér. Vinnan ein hefði og ekki heldur skapað þau verk hans, sem ávallt munu lifa. En þau eru annars vegar afleiðing óskýranlegs hugar- leifturs, sem lýsir öðrum til skilnings og skemmtunar, og hins vegar árangur þeirrar hversdagslegu staðreyndar, að enginn heill hlutur né sannur verður til án erfiðis og fyrirhafnar. Það er einkenni góðra bókmennta, að þær eru sannari en sjálft lífið. Sá er munur á lífi og list, að í lífinu verður að leita gullkorna sannleikans á stórgrýttri strönd hversdagsleikans, en í listinni er hægt að raða þeim fyrir framan mann. Þess vegna er auðveldara að finna sann- leikann í listinni en lífinu, auðveldara .ið sýna hann í sögu en raun. Merkustu persónurnar, sem Elalldór Kiljan Laxness hefur sýnt okkur í sögum sínum, eru sannari en flest það fólk, sem við kynn- umst á lífsleiðinni, að ég tali ekki um, hvað þær eru miklu skemmtilegri. Salka Valka, Bjartur í Sumarhúsum, Ólafur Kárason, Snæfríður íslandssól og Steinar bóndi í Idlíðum, allt eru þetta sannar persónur, ekta. Fá lífsrcynsla er ánægju- legri og verðmætari en sú að hitta fyrir sannan mann og eignast vináttu hans og sálufélag. Það er aðall góðra bók- mennta að opna augu lesandans fyrir því, sem er satt, ekta, í mannlífinu, auð- velda honum að komast í tengsl við það og þó umfram allt að hjálpa honum til þess að verða sannur og heill sjálfur, til þess að verða ekta. Að þessu leyti hafa bækur Halldórs Kiljans Laxness orðið Islendingum tuttugustu aldar ómetan- legar. I ýmsum verkum Halldórs Kiljans Laxness er fjallað um þjóðfélagsmál og stjórnmál. Yrnsum hafa orðið skoðanir hans í þeim efnurn ásteytingarsteinn, sumum jafnvel hneykslunarhella. Ollum cr að sjálfsögðu heimilt að hafa skoðanir á stjórnmálum og láta þær í ljós, miklum rithöfundum auðvitað ekki síður en öðr- um. En mér hefur ávallt fundizt afstaðan til stjórnmála vera algjört aukaatriði í vcrkum Idalldórs Kiljans Laxness. Sögur hans eru sögur um fólk, persónur, ekki um atburði, allra sízt stjórnmálaviðburði. Jafnvel þegar svo kann að virðast i upp- hafi, að tilætlunin sé að skrifa um at- burði í stjórnmálum, eru persónurnar og líf þeirra fyrr en varir orðið aðalatriði og samúð höfundar með þeim og nær- færni hans við að túlka þær verður yfir- sterkari andúð hans á þeim skoðunum, sem hann lætur þær boða. Halldór Kiljan Laxness hefur aldrei verið áróðursmaður í hókum sínum. Hann er skáld. Mér cr
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.