Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 102

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 102
212 SVERRIR KRISTJANSSON ANDVAHl þóttist hann sjá hvað Ahnenna verzlunarfélagið hafði í hyggju með iðnaðar- stofnanirnar. Á aðalfundi verzlunarfélagsins hafði verið samþykkt 1765 að auka hlutafé félagsins um 100 rd. á hvert hlutahréf og var hinum íslenzku hluthöfum gert að greiða 5000 rd. í þessu skyni. Skúli Magnússon þvertók fyrir þetta og urðu af málaferli rnilli hans og félagsins, er lauk loks fyrir hæstarétti 1769 og vann félagið málið. Hæstiréttur heimilaði verzlunarfélaginu að selja hin íslenzku hlutabréf á opinberu uppboði til lúkningar þessari 5000 rd. skuld, og var helm- ingur hiutabréfa hinna íslenzku hluthafa seldur í kauphöllinni í aprílmánuði 1770. Gugnuðu þá flestir hinna íslenzku hluthafa sem eftir voru og seldu hluta- bréf sín unz þau voru flest kornin í hendur hins Almenna verzlunarfélags og srnugu iðnaðarstofnanirnar þannig úr eigu íslendinga. Áður en Almenna verzlunarfélagið hafði náð eignarhaldi á hlutabréfunum hafði það sent einn af fulltrúum sínum til Reykjavíkur til að stjórna verzluninni í Hólminum og hafa afskipti af iðnaðarstofnununum. Maður þessi hét Arv Gud- mansen. Var honum falið af félaginu að rannsaka hag verksmiðjanna og veitt umboð til að draga saman reksturinn og gera breytingar á honurn, ef þess væri þörf. Arv lét það verða sitt fyrsta verk að segja 31 manni upp vinnu við verk- smiðjurnar, og hafði sumt af þessu fólki unnið þar síðan þær voru stofnaðar. Til eru þinglesnar heimildir um afdrif þessa fólks nokkrum árum síðar, og var það þá flest komið á vonarvöl, sumt dáið úr volæði. Arv Gudmansen lækkaði kaup lúnna, sem eftir urðu og svipti þá grasnyt af hjáleigum Reykjavíkur, sem þeir höfðu haft til þessa. Nokkru síðar veik stjórn félagsins Skúla Magnússyni úr stöðu eftirlitsmanns iðnaðarstofnananna og var Arv nú einn um hituna og hvorttveggja í senn, forstöðumaður Hólmsverzlunar og forstjóri stofnananna. Hann hóf skipulagða skemindarstarfsemi, gaf ekki nema hálfvirði fyrir ullina, en hækkaði verðið á öllum ullarafurðum, fór með 400 stranga af illa unnu og ólituðu klæði til Kaupmannahafnar og hafði þar til sýnis og sölu. Að sjálf- sögðu gat hann því aðeins gert þetta, að húsbændur hans í Almenna verzlunar- félaginu vildu iðnaðarstofnanir Reykjavíkur feigar. Árið 1770 sendi danska stjórnin hina svokölluðu Landsnefnd til íslands og átti hún að kynna sér alla landshagi og þjóðar og gera tillögur um endur- bætur. Meðal annars rannsakaði nefndin iðnaðarstolnanirnar í Reykjavík og voru þær þá mjög niðurníddar, vefnaðarverksmiðjan vann ekki nema % af því, sem hún gat afkastað, en sútun, færasnúningur og fiskiveiðar höfðu verið lögð niður. Nefndin lagði til að færasnúningur yrði aftur upp tekinn og mælti fast- lega með því, ,,að verksmiðjunum í Reykjavík sé eigi aðeins haldið við, heldui og kostað kapps um af fremsta megni að auka þær og efla“. I annan stað var
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.