Andvari - 01.07.1962, Page 121

ANDVARI
ÍSLENZK SAGNAGERÐ 1961
231
snið frásagnarinnar virðist á stundum
marka sjálfum mannskilningi höfundar
básinn, fólki hans hættir til að verða
manngerðir en ekki lifandi einstaklingar.
Eitt lítið dæmi má nefna: maður veit þá
þegar þó nokkuð um persónu í sögu cftir
Thor ef vitað er að hún er ameríkani
eða frakki. Þó dæmið sé litilvægt er það
þó vottur veikleika hjá höfundi.
Þessara lýta og annarra sem gætt hefur
í sumum fyrri verkum Thors sér mun
minni stað í hinni nýju bók hans. Stíll-
inn hleypur sjaldan eða ekki út undan
sér, málfar höfundar er vandaðra, mál-
smekkurinn öruggari cn áður. Myndvísin
cr sem fyrr styrkur Thors Vilhjálmsson-
ar og höfuðprýði á stíl hans, hér er dregin
í ótölulegum smámyndum ein svipmynd
Evrópu og Evrópumanns. Má þó vcra að
blaðamennskusnið sumra þáttanna í bók-
inni drepi áhrifum hennar nokkuð á
dreif; þann fróðleik sem þarna kann að
vera að finna gæti maður sótt sér annað,
hann fletur frásögnina sums staðar en
verður henni engin kjölfesta. Og hér
er komið að helzta veikleik þessa verks:
það virðist skorta samtengjandi hugmynd,
cða sú hugmynd er öllu heldur of veik,
aðeins persóna höfundar, safnanda áhrif-
anna. Þcss vegna skortir söguna spennu,
hygging hennar verður losaraleg þrátt
fyrir nostur í smáatriöum. En Thor Vil-
hjálmsson hefur hér tekið sér viðameira
viðfangsefni en áður og lýkur því með
ærnum sóma: bók hans er fyrir rnargra
hluta sakir ein hin athyglisverðasta og
ánægjulegasta sem út kom hér á árinu,
og þar með sem heild fremsta verk Thors
til þessa. Ekki sízt er hún lofleg vegna
framfaranna sem hér verða merktar frá
fyrri verkum. Og maður vonar að bókar-
lokum að síðar meir verði gildi hennar
ekki sízt talið fyrirboði þeirra hluta sem
koma skulu.
7
Tveir ungir höfundar gáfu út fyrstu
verk sín í lausu máli í haust; báðir liafa
þeir áður gefið út ljóðabækur.
Ingimar Erlendur Sigurðsson er blaða-
maður og hafa sumar greinir hans (í
MorgunblaÖinu) vakið athygli fyrir lipran
og skemmtilegan stílsmáta; áhrifa blaða-
mennskunnar eða blaðamannastíls gæt-
ir þó ekki í sögum hans, og er þetta
lof um Ingimar. Hveitibranðsdagar hans
er sagnasafn, skrifað á allmörgum árum
og samkvæmt því býsna sundurleitt. Þó
virðist mér ekki nerna einni sögu með
öllu ofaukið í bókinni, það er Þrjár lík-
kistur, elzta saga bókarinnar. Hún er ekki
annað en bernskuverk, allgóð að vísu
sem slík og hefur lofað góðu um höfund
sinn, en næsta veigahtil í bók fullorÖins
manns. Fleiri sögur eru máttlitlar í hók-
inni, og veldur því kannski að þær eru
meir af ætt prósaljóðs en eiginlegrar sögu:
Böggla-Stína er svipmynd einstæðings-
konu, snotur en ekki nýstárleg. Draurn-
urinn og Ilveitihrauðsdagar eru á hinn
bóginn tilraunir til nýstárlegri frásagnar-
máta, en mér virðist hvorug sagan hæfa
fullkomlega í mark. Draumurinn er svo
ofboð einföld saga, svo grunn, að hún
verður ekki minnisstæð, tákn hennar öll
á ytra borði en skortir raunverulegan
þrótt. Hveitibrauðsdagar er að vísu all-
mögnuð saga og óhugnanleg, en svo dul-
búin að innihald hennar kemst varla til
skila. Má vera að það sé mín sök en ekki
Ingimars, en ekki tjáir um að sakast. Eins
og fyrr segir virðast mér þessar sögur allar
með nokkrum hætti ljóðkynjaðar, þær
standa á mörkum ljóðs og sögu en eiga
sér í hvorugum staðnum örugga tilvist.
Ljóðræn skynjun Ingimars leynir sér
reyndar hvergi í sögum hans, og mér
virðist hún víða nýtast honum betur.
Aðrar sögur í Hveitihrauðsdögum eru