Andvari

Árgangur

Andvari - 01.03.1969, Síða 67

Andvari - 01.03.1969, Síða 67
ANDVARI LJÓS ÚE AUSTRI 65 Lögfræði. Um langan aldur var Móses talinn fyrsti löggjafi og „lögsögumaður'. Allir kannast við boðorðin tíu, sem hann „samdi“ uppi á Sínaífjalli og urðu undirstaðan að löggjöf Gyðinga og síðan hins menntaða heims. En svo kom Hammúrabi Babyloníukonungur til sögunnar (1792—1750 f. Kr.). Hafði hann samið löggjöf mikla, og þykir sýnt, að Móses (um 1260) hafi haft hana til hliðsjónar, er hann samdi hin frægu „Móselög". Löggjöf Hammúraba er rituð fleygletri á steinsúlu eina mikla, senr nú er geymd á Louvresafninu í París, og vekur hún mjög athygli ferðamanna. Þeir sem læsir eru á letur þetta, segja, að þar séu um þrjú hundruð ákvæði um ýmis efni, að undanförnum formála til vegsemdar kóngi þessum og svo eftirmála, sem sé þrunginn bölbænum. Þegar þessi súla fannst, þótti sýnt, að Móses yrði að víkja úr heiðurssessi sögunnar sem hinn fyrsti löggjafi og Hammúraba bæri hann með réttu. En hann hélt því sæti ekki lengi. Árið 1947 kom annar löggjafi, um hundrað og fimmtíu árum eldri, til sögunnar. Er hann nefndur Li'pit-Isthar, súmerskur konungur, og er löggjöf hans rituð á þjóðtungu Súmera. í sambandi við þessa löggjöf er einnig formáli og eftirmáli, en á milli þeirra fjöldi tilskipana, en aðeins þrjátíu og sjö þeirra eru læsilegar. Árið 1948 fannst enn önnur löggjöf í Bagdad, urn sjötíu árum eldri en sú, sem kennd er við Lipit-Isthar. Loks var árið 1952, að enn önnur löggjöf var grafin úr jörðu. Er hún samin af súmerskum konungi, Ur-Nammu að nafni, en hann var uppi urn 2050 árum f. Kr., eða um þrjú hundruð árum áður en Hammúrabi kom til sögunnar. Er löggjöf Ur-Nammu sú elzta, sem kunn er fram að þessu. Ekki er hægt að telja Ur-Nammu hógværð til gildis, ef dæma skal eftir for- málanum að lagabálki þessum. Hann staðhæfir, að guðirnir hafi látið „konungs- embættið síga af himnum ofan“ og tengjast sinni virðulegu persónu, og sé hann því sá eini og sanni fulltrúi guðs á jörð og Súmerar útvalinn lýður guðanna. Má af þessu merkja, að kenningin um guðdómleg forréttindi konunga, sem um aldir var haldið að alþýða manna, á sér langa sögu. En margt virðist þó skyn- samlegt og jafnvel mannúðlegt í þessari fyrstu löggjöf, sem um er vitað. Það eru t. d. ákvæði um það, hvernig breyta skuli við undirhyggjumenn, svikara og þjófa, sem grípa kvikfénað bænda. Einnig eru þar álcvæði um rétta vigt og mál, um ekkjur, munaðarleysingja og fátæklinga. Yfirleitt bera lagaákvæði þessi vott um þroskaðar siðgæðishugmyndir akuryrkjuþjóðar, sem stóð á háu menningarstigi. Eru það einkum þrjú ákvæði í þessum lagabálki Súmera, sem hafa vakið miklar umræður í ræðu og riti. En þau sýna, að jafnvel í þessari dimmu fomeskju, fyrir
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.