Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 47

ANDVAHI
HAGIR JÓNS OG HÆTTIR
45
Var húsaleiga hans iþá fyrst, 1846-7, 190 rd. um árið, en 200 rd. eftir það, þar
til er hann fluttist í Ostervold 8; þar var húsaleiga fyrst 300 rd. um árið, en
hækkaði lítið eitt síðar og var frá 1861 til æviloka Jóns 320 rd. eða 640 kr. um
árið, sem sjá má af reikningasöfnum Jóns1) og hin síðustu ár af reikningabókum
hans.2)
Nú var Jóni þörf að auka tekjur sínar eða festa þær að minnsta kosti. Varð
honurn þá fyrst helzt að Mfca í þá átt, er latínuskólinn var heirna á íslandi, og þá
verður þess vart, að hann langar „til að vera heima“,s) og nefnir það stundum
í bréi’um sínum næstu ár. Má vera, að sú löngun hafi kviknað í honum, er hann
kom heim 1845, því að svo fer oft um menn, er lengi hafa verið fjarvistum frá
föðurlandi sínu, að þeir vita lítt aif heimþrá að segja, fyrr en eftir að þeir hafa
komið heim aftur fyrsta sinni. Og unað hafði Jón sér vel í útlöndum fram að
þessu, að því er virðist, svo að eklci ber á heimfýsi hans fyrr. En að latínuskól-
anum átti Jón að eiga heina braut, ef lrann vildi, fyrir sakir viðbúnaðar síns um
nám og menntunar þeirrar, er hann hafði áflað sér og heinlínis var kennurum
ætluð; hér til drógu og yfirburðir hans að öðru leyti, enda þókti beztu mönnum
hann kjörinn til þess starfs og þá helzt til yfirstjórnar í skólanum, sem fyrr segir.
Voru um þessar mundir breytingar miklar í aðsigi í skólanum, flutningur fyrir
dyrum frá Bessastöðum. Létu beztu menn sig miklu skipta það mál allt, rituðu
um það bréf og ritgerðir, og rigndi niður tillögum hvaðanæva.4) Jón sat hér ekki
hlutlaus heldur, enda hefir liann í öndverðu ætlað sér þetta að lífsstarfi, kennslu
í latínuskólanum. Þegar 1842 ritaði hann um skólamál; birti hann þá grein í
öðrum árgangi Nýrra félagsrita og gerði grein fyrir tillögum þeim, er honum
þóktu bezt henta til umbóta, sem lýst verður á sínum stað. Og þegar nú til þess
kom, að staða yrði þar laus, sókti Jón um, þegar árið 1844, að því er ráða má af
bréfi hans til Sveinbjamar Egilssonar, dags. 1. okt. það ár.5 6) Jón þóktist þó ekki
að bættari, nema hann yrði yfirkennari, enda voru tekjur hans þá eigi rninni en
svaraði launum, er þá fylgdu þeirri stöðu, og hefir bann beint skorðað umsókn
sína við það embætti, erhann sókti 1846.°) En Jress var ekki að vænta þá, að Jón
fengi það embætti, eins og á stóð. Verðleikamaður, sem lengi hafði verið kenn-
ari í skólanum, Dr. Elallgrímur Scheving, hlaut embættið, og var ekkert viðlit,
að gengið yrði fram hjá honum. En vafalaust rnyndi Jóni ekki þá hafa verið
1) Þjskjs.
2) Skiftekomm. Ark. 3/903 3 D, fskj. 9 (nú varðveitt í Þjskjs.).
3) Bréf JS. 1911, bls. 100.
4) Sbr. t. d. ÍB. 50 fol.
5) Lbs. 301 8vo.
6) Bréf JS. 1911, bls. 91, 96, 100.