Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 106

104
CIIR. MATRAS
ANDVARI
ógnar með dönsku óréttlæti og kæruleysi að yfirbuga og útmá veikari systur.
Þessi systir er færeysk tunga, og vopnið, sem henni er hótað með líknandi bana-
sári af hálfu Danmerkur, er „bráðabirgða reglugerðin um almenningsskóla í
Færeyjum", sem var lagt sem uppkast fyrir þjóðarráðið í Flróarskeldu, sem nú er
nýlokið, og samþykkt í meginatriðum af meirihluta þess, þar sem aðeins ein
rödd uppbófst á móti skerðingu á „eðlilegum rétti“ 'þjóðar sem var undir kon-
ungsvaldi Danmerkur." — Á öðrum stað stendur að það sé „skylda dönsku þjóð-
arinnar, sem forlögin settu svo að segja sem umboðsmann yfir lítilli bróðurþjóð
sinni, að láta hana ná rétti sínum og bæta þar að auki fyrir framinn órétt. —
Þessi réttur sem Færeyingum hefur um langan tíma verið neitað um, er raunar
sá hinn sami „eðlilegi réttur", sem Danir í Slésvík eru byrjaðir að gera kröiu
til: sá réttur sem móðunnál þjóðurinnar á kröfu til, að hætt verði að líta á það
og meðhöndla það sem hundamál, sem í auðmýkt verði að víkja fyrir „æðra“ og
helgara máli, hér dönskunni, þar þýzkunni; — sú krafa sem móðurmál þjóðar-
innar á til að verða aftur það mál sem fagnaðarerindið er boðað á, heilög ritning
er lesin á, notað er í réttarsalnum og fólkið ávarpað á.“ Ennfremur segir: „í stað
þess sem er tilgangur uppkastsins, að vilja sanna nauðsyn }>ess að danska Fær-
eyinga algerlega með því, að danska verði það mál „sem notað er í guðsþjónust-
unni og jafnt biblían og flestar kennslubækur eru prentaðar á“, þá ætti 'heldur
að standa, að þar sem danska er ekki móðurmál þessa fólks, heldur færeyska, þá
ætti einnig guðsþjónustan að fara fram á færeysku, og þá ætti einkum og sér
í lagi að sjá til þess að jafnt biblían sem nauðsynlegar kennslubækur væru til á
færeysku og :alls ékki að þola að bvorki danska né neitt annað útlent mál væri
notað af kennurum í ríkisskólum, og 'þaðan af siður, að skólabörnin — svo sem
sagt er að nú sé siður þar — væru neydd til að nota útlenda tungu. Ef þetta gerð-
ist: að biblían í góðri færeyskri þýðingu kæmist í ihendur almennings og að prest-
arnir notuðu þjóðtunguna framvegis í störfum sínurn utan kirkju, þá mundi
vináttan fljótlega verða fordómunum yfirsterkari og móðurmál fólksins aftur
skipa þann sess sem því ber, svo að það og ekkert annað mál heyrðist lengur í
kirkjunum." Ritinu lýkur á von um að vopn það sem var smíðað til að veita
þjóðerniskennd Færeyinga banasárið muni „þess í stað síuðla að nýrri þróun
málanna, þannig að tiginn sproti af tignum stófni verði leystur úr öllum óeðli-
legum fjötrum sem hindra frjálsan vöxt hans“.
Það, að mér hefur dvalizt svona lengi við rit Svends Grundtvigs, kemur til
af því að sama hugsun liggur að baki boðsriti um stofnun færeysks félags. Boðs-
ritið, sem er prentað (einnig tekið upp í „Dannevirki“ frá 23. apríl), er dagsett
í Kaupmannahöfn 9. apríl 1845, og þeir sem stóðu að því voru Frederik Barfod,
A. P. Berggren, Svend Grundtvig, Fr. Hammerich, V. II. Hammershaimb, Fr.