Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 107
ANDVARI
MÓTUN FÆREYSKS RITMÁLS 1846
105
Helweg og Jón Sigurðsson. Þetta félagsboð gegndi svo þýðingarmiklu hlutverki
í þróun þeirri sent leiddi til samræmdrar stafsetningar Hammershaimbs að rétt
er að gera nánari grein fyrir efni þess.
Félagþað sem samlöndum var boðið að stofna átti að stefna að því ,,að vinna
með öllum tiltækum ráðum að áframhaldandi varðveizlu og fullkominni viður-
kenningu færeyskrar tungu og færeysks þjóðernis". Forkólfarnir eru algerlega
sannfærðir um að „færeyska sé sjálfstæður og á sinn hátt þróaður sproti af nor-
rænni málrót, og að danska sérstaklega sé útlend tunga í Færeyjum, sem því
aðeins skilst að 'hún sé lærð“. Þess vegna mundi „sérhver tilraun til að útrýma
færeysku í Færeyjum“ vera öldungis „sambærileg við“ háttalag Slésvíkur-Hol-
s'einsbúa í Slésvík. — En þrátt fyrir þetta er það staðreynd, að færeysk tunga
hefur til jafnlítilla rnuna og færeyskt þjóðerni fengið að njóta fulls og „eðlilegs
réttar“ síns. Eftir að saga málsins hefur verið rakin er bent á, að það sem nú sé
að gerast í Færeyjum sé, að í viðbót við danskt kirkjumál og danskt réttarmál
komi nú „lögþvingað danskt skólakerl i“. Ennfremur segir að það sé ekki „ein-
ungis í nafni sjálfsagðrar mannúðar og réttlætis, heldur einnig í nafni norrænna
vísinda, að vér biðjum samlanda vora að rétta oss liönd til að vinna að varðveizlu
færeyskrar tungu. Þó að ékki sé litið til hinnar sérstöku þýðingar hennar fyrir
norræn málvísindi, verður að minnast þess með þakklæti, að Færeyjar eru eini
staðurinn, þar sem forn fræði norræn hafa varðveitzt lifandi um aldir og fram
til vorra daga, án aðstoðar ritaðs máls. Meira að segja ein menningarleif forn-
aldar í ljóðum, svo sem Ihið mikla söguljóð um Sigurð Fáfnisbana og ætt hans,
kvæði sem fullkomlega má meta til jafns við Niflungaljóð Þjóðverja, mundi el
því væri safnað og raðað i heild vera nægilegt til að rökstyðja réttmætar kröfur
um varðveizlu færeyskrar tungu.“ Fyrstu verkefni félagsins eru skýrð í þremui
liðum, sem hér segir: „1) að sáfna og gefa út þann menningararl sem til er á
færeysku í Ijóðum og óbundnu máli og koma þannig á fót bókmenntum sem
Færeyingar sjálfir geta tengzt alúðarböndum og aðrar þjóðir geta lært af hvernig
þær eigi eftirleiðis að líta á færeyskt mál; 2) að vinna að auknum lestri færeysku
og íslenzku í Færeyjum með því að stofna eða styðja bókasöfn sem láni almenn-
ingi bækur; 3) með því að vinmai í ræðu og riti, einnig utan Færeyja, að auknum
áliuga og þekkingu á þjóð og tungu, svo sem þetta tvennt var á liðnum tímum
og er nú.“ — Einnig er gerð grein fyrir hvað er til á prenti („Færpiske Qvæder“
Lyngbyes og þýðing Schrpters á Mattheusar guðspjalli og Færeyinga sögu);
einnig Ihvað sé til í handritum (Orðabók Svabos, færeysk málfræði, málshátta-
safn og loks „fjölmörg gömul kvæði og nýlegir söngvar, safnað af Svabo, Schrpter
og fleirum, safn sem raunar hefur þó að geyma minnsta hluta hinna fjölskrúð-
‘ugu og ágætu þjóðkvæða sem lifa á tungu hinna stórgáfuðu eyjaskeggja“). Að