Andvari - 01.01.1981, Blaðsíða 20
18
SIGFÚS DAÐASON
ANDVARI
leiða sig á aðra braut. En um þau smærri rit sem hann er að vinna að eftir að
Ofvitanum var lokið er það að segja að miklu ineiri líkur eru til að þau hafi
verið afleiðing heldur en orsök frestunarinnar á ,,Sögu Unuhúss“. Sá sem
hefur 'hugann við stórvirki lætur ekki smámuni glepja fyrir sér. En urn
kjarkleysið er það að segja að varla hefði vafizt fyrir Þórbergi að koma
,,hættulegum“ atriðum fyrir í „Sögu Unuhúss" fremur en í Ofvitanum.
Annað mál er það að seinna meir, 1949 eða síðar, hefur aðstaða verið orðin
allt önnur, Ofvitinn þegar kominn í bakgrunninn; og áhuginn ekki lengur
við þessi efni.
Nú verður reynt að leita annarrar skýringar á því að „Saga Unuhúss“
varð ekki rituð:
Undir lok Ofvitans er kafli sem heitir „Elskan mín“, og segir þó ekki
ýkjamikið af Elskunni, heldur er honum ætlað að sýna lesandanum hvernig
Þórbergi tókst með nýrri lífsspeki ,,að hefja LsigJ upp af yztu brún tortím-
ingarinnar, sem [hann] hékk á [. . .] vorið 1913“.‘!l Þetta var „lífsspeki
gálgahúmorsins", og inntak hennar fólgið í því „að þenja sig i allar áttir
með yfirburðatilfinningu gagnvart öllu, sem mætti manni á daglegri vegferð
lífsins [. . .] taka ekkert alvarlega, að hlæja að öllu smáu og stóru, að gera
góðlátlegt gys að hverju og einu, jafnt háleitustu hugðarefnum sem auðvirði-
legustu smámunum. . ." Þessa „lítsspeki“ segist Þórbergur hafa iðkað
„dyggilega í daglegri breytni [sinni] næstu fimm árin“. Því má skjóta hér inn
að einhverja greinilegustu rnynd þessarar lífsspeki er að finna í tveimur rit-
gerðum frá þessum tíma: „Olíkar persónur“ og „Arsæll Arnason" í bókinni
Olíkar fersónur.
Ekki skal því haldið fram að „Saga Unuhúss“ mundi ekki hafa orðið
slungin ýmsum þátturn ef samin hefði verið. Hún hefði getað rakizt
aftur í tírnann, svo sem til aldamóta. Til þess hefur Þórbergur verið að
skrifa upp eftir Unu „það litla sem hún mundi“.:!0 En það er mjög líklegt
að all-mikill hluti þess rits hefði farið til að lýsa lífi Þórbergs og félaga hans
sem sveimuðu í kringum Unuhús á þessum árum. Og skyldi Þórbergur
ekki liafa haft mestan áhuga á að segja sögu Unuhúss á þeirn árum sem
hann lýsir svo: „Unuhús fannst mér skemmtilegast á árunum 1913-1916.
Þá ríktu þar hrein náttúrlegheit, því Tryggvi og Sveinn voru í rauninni
hálfgerðir villimenn. Seinna fór þetta að verða dannað og fornemt og ekki
nærri eins mikið í það varið.“J1
Við lok fyrra bindis Ofvitans samkvæmt frumútgáfunni segir Þórberg-
ur frá reynslu sinni af skáldskap Einars Benediktssonar, að hann hafi ekki
losnað að fullu undan „þrældómi þessa mikla skálds" fyrr en vorið 1914,