Andvari - 01.01.1981, Blaðsíða 88

86
AGNAR KL. JÓNSSON
ANDVARI
Lög um eftirlaun,
Lög um skyldu embættismanna til að safna sér ellistyrk eða kaupa sér
geymdan lífeyri.
Lög um breyting á lögum nr. 4, 19. febrúar 1866, um utanþjóðkirkjumenn.
Öll þessi mál voru á sínum tíma talin þýðingarmikil og sum þeirra, eins og
lagaskólalögin og eftirlaunalögin, höfðu hvað eftir annað verið gerð afturreka
hjá stjórninni og alveg synjað staðfestingar.
Hér kom því strax fram ein af þeim afleiðingum, sem leiddi af stjórnlaga-
breytingunni. Um staðfestingu þessara laga var komizt svo að orði í Þjóðólfi
hinn 18. marz 1904: „Urslit þessa máls og annarra mála, er nú hafa verið
staðfest, ættu að gleðja alla sanna þjóðarvini, því að þessi úrslit sýna ljósast,
að nýtt tímabil er að hefjast í löggjafarsögu þjóðar vorrar elcki aðeins að nafninu
til, heldur í reyndinni.“ - Það má því segja, að störf ráðherra íslands í danska
ríkisráðinu hafi farið vel af stað.
Konungur staðfesti einnig tillögu um aukakosningu á fjórum alþingis-
mönnum og aðra um bráðabirgðalög, þar sem ákveðin var refsing fyrir verkn-
að, er stofnaði hlutleysi landsins í hættu, en að þessum embættisverkum loktv
um lét konungur í ljós gleði sína yfir setu ráðherra íslands í ríkisráðinu, bauð
hann velkominn og kvaðst vona, að hin nýju stjórnskipunarlög yrðu Islandi
og hinni íslenzku þjóð til blessunar.
Á tveimur ríkisráðsfundum í maímánuði 1905 lagði ráðherra fram til-
lögur um samtals 40 lagafrumvörp, sem ætlunin var að lögð yrðu fyrir Alþingi
þá um sumarið, og voru þær allar staðfestar.
I lok síðari fundarins hinn 24. maí bað konungur ráðherra fyrir kveðjuorð
og heillaóskir til Alþingis í tilefni af því, að þetta væri í fyrsta skipti, sem
innlendur ráðherra ætti sæti á Alþingi. Síðan mælti hann: „Hin nýja skipun
hefur í för með sér mikla breytingu á allri stöðu Alþingis og leggur því á herðar
aukna ábyrgð, nú er málameðferð Ríkisþingsins hefur eigi lengur nein áhrif
á ákvörðun mína um það, hvort ráðherraskipti eiga að verða á íslandi, eins
og þegar er fram komið við ráðuneytisskiptin í byrjun þessa árs.“
Þessi niðurlagsorð í kveðju konungs til Alþingis eru athyglisverð að einu
levti. Þar var vikið að ráðuneytisskiptum í Danmörku, sem urðu hinn 14.
janúar, er ráðuneyti J. H. Deuntzers fór frá og við tók ráðuneyti J. C. Christen-
sens, en þessi stjórnarskipti í Danmörku höfðu engin áhrif á stöðu ráðherra
Islands. Hann var ekki háður stjórnarskiptum þar, eins og andstæðingar Hann-
esar Hafsteins höfðu haldið fram.
Á ríkisráðsfundi hinn 20. október um haustið flutti ráðherrann konungi,
samkvæmt ályktun Alþingis, „hinar lotningarfyllstu og hugheilustu heillaóskir
frá hinni íslenzku þjóð, sem ávallt mun geyma í heiðri og blessun minning vors
ástsælasta konungs, sem um síðasta mannsaldur hefur ógleymanlega tengt sitt
lofsæla nafn við allar hinar helztu og þýðingarmestu umbætur á löggjöf og
stjórnarfari íslands.“