Andvari - 01.01.1981, Blaðsíða 106

104
ÞÓRÐUR KRISTLEIFSSON
ANDVARI
og 11 karlar og konur eru þar til heimilis, þegar nefnt manntal er tekið. Þar
rekur lestina Pétur Jónsson 58 ára, sjálfseignarmaður og ráðsmaður sýslu-
mannsins, fæddur í Melstaðarsókn.
Hinn 30. apríl 1850 fæddist stúlkubarn í Norðtungu. Hinn 3. maí hlaut
litla stúlkan í skírninni nafnið Auðbjörg. Sízt var þessi vesalings mannvera
velkomin í heiminn. Móðir hennar hét Sigríður Jónsdóttir (38 ára) vinnu-
stúlka í Norðtungu, en Jón Þórðarson kvæntur vinnumaður á sama stað (44
ára) gekkst við barnunganum. Þetta var Sigríðar II. skírlífsbrot, en Jóns I.
frillulífsbrot. Ekki verður greint, að hin minnsta rekistefna hafi staðið um að
feðra litlu stúlkuna, og því hollast að lofa kirkjubókinni að mæla sínu máli
athugasemdalaust. En harla litlar skyldur höfðu feðurnir á þessu skeiði (að
því er víða kemur fram) við afkvæmi sín, þótt þeir gengjust við þeim. í slíkum
tilvikum voru því höfð skjót viðbrögð, börnin send upp úr laugartroginu á
fæðingarhrepp öreiga móður, sem í þetta skipti var Akranes. í Garðasókn á
Akranesi var móðirin, Sigríður Jónsdóttir, fædd.
Það liggur við, að okkur verði bilt við, ef við lítum í hreppsreikninga frá
þessum árum og verðum þess vísari, að barn á fyrsta ári (og áfram) skuldar
meðgjöfina, en hvorki móðirin né heldur faðirinn.
Þegar þetta bar til tíðinda, átti heima í Geirmundarbæ á Akranesi Magnús
Hjálmarsson, þá 41 árs, skráður húsmaður, lifði á fiskvinnu. Kona hans (lík-
lega síðari kona) var Guðrún Halldórsdóttir (54 ára). Hún var kynjuð ofan
úr Reykholtsdal.
Magnús Hjálmarsson í Geirmundarbæ átti tvær dætur árið 1850, Guðrúnu
8 ára og Helgu 7 ára. Þessar snótir hafa að líkum látið sér vel lynda, er
þetta heimili opnaði híbýli sín fyrir munaðarleysingjanum litla, Auðbjörgu
Jónsdóttur. Hjá þessu sama fólki átti hún athvarf og skjól, unz hún var sex
ára; virðist hafa verið hraust barn og dafnað vel. Er ég leit í Hreppsbók
Akraness frá tímaskeiði þessu, vakti það athygli mína, hvernig meðlag með
ómögum sveitarinnar er bókfært. Til að sýna, hvaða hátt sveitarstjórnin hafði
þá á málum þessum, set ég hér lítið dæmi þessu til skýringar.
Auðbjörg Jónsdóttir niðurseta í Geirmundarbæ nýtur árið 1853
a útsvara Magnúsar Hjálmarssonar Geirmundarbæ krónur 2.16
b — Sigmundar Jónssonar þar .......................... — 3
c — Jóns Jónssonar þar ............................... — 2.48
d — Gísla Gíslasonar þar ............................. — 1.64
e — Þórðar Sveinssonar Háteigi ....................... — 2.48
f — Guðmundar Jónssonar Innstavogi ............... — 2
g — Magnúsar Bjarnasonar Krossi .................. — 2.16
Öll árin, sem Auðbjörg var á framfærslu sveitarinnar, var höfð þessi tilhögun
á meðlaginu, en sum árin þó bætt við fáeinum krónum úr sveitarsjóði og hvað-
eina bókfært með kostulegri nákvæmni.