Andvari - 01.01.1981, Blaðsíða 6

4
SIGFÚS DAÐASON
ANDVABI
sízt bókin þeirra Þórbergs og Matthíasar Johannessens, l kom'paníi við
allífið.
I þessu sambandi er þó tvennt að atbuga. Þó að ritin í flokknum sem
fyrst var nefndur séu kölluð og bafi löngum verið kölluð sjálfsævisaga
Þórbergs, þá er í rauninni harla lítið sagt um eðli þeirra með þeirri skil-
greiningu, og verður að koma að því síðar, þó aðeins geti orðið stuttaralega.
A hinn bóginn er samt fjarstæða að halda að með þessari upptalningu, og
jafnvel þó bún væri töluvert lengri, séu öll kurl komin til grafar, því að
Þórbergur er einmitt einn þeirra höfunda sem eru allsstaðar nálægir í hverju
sínu riti.
II
Sá sem bæri ókunnugan að ævi Þórbergs og byrjaði á fyrstu staðrevnd
lífs bans ræki sig þegar á gátu. Setjum svo að bann tæki sér i hönd tvö
opinber heimildarrit, Islenzkt skáldatal og íslenzka bókaskrá frá síðustu
árum; i því fyrrnefnda mundi hann fræðast um það að Þórbergur sé fædd-
ur 12. marz 1889, en í hinu gæfi að vísu að líta að fæðingarár hans hafi
verið 1888. Fvrrnefnda ártalið var hið „hefðbundna" fæðingarár Þórbergs
meðan hann lifði, en er hann var kominn um sextugt gátu að minnsta kosti
þeir sem skeyttu um, vitað að það ártal var ekki „samkvæmt kirkjubók-
unum“. Er þess getið i afmælisgrein eftir Hallbjörn Halldórsson um Þór-
berg sextugan." En vinir Þórbergs hirtu hvorki þá né síðar um þessa smá-
muni, og héldu áfram að heiðra hann á tíu ára fresti, þegar ártalið endaði á 9.
Og Þórbergur sjálfur lét sér fátt um finnast og komst svo að orði í Steinarnir
tala að „mér var sagt, að ég befði fæðzt í þennan heim 12. marz 1889“. Því-
líkar villur munu reyndar ekki ótíðar, og er þess til dæmis að minnast, að
lengi lék vafi á um fæðingarár Jóhannesar Sveinssonar Kjarvals; en óneit-
anlega mega það teljast meinleg örlög að nákvæmnismaðurinn Þórbergur
Þórðarson varð að láta sér lynda þvílíka ónákvæmni allt sitt líf.
Ættmennum sínum hefur Þórbergur lýst víða; ekki sízt er miklum hluta
af bókinni I Suðursveit varið til að kalla fram myndir forfeðranna. Stein afa
og Benedikt afa nauðþekkja allir lesendur Þórbergsrita. En þó ættmennum
og forfeðrum Þórbergs sé nákvæmast lýst og af mestri list í l Suðursveit,
þá er gagnorðasta lýsingu foreldra og áa að finna í „Lifandi kristindómur
og ég“:
„Faðir minn var einhver fróðleiksfúsasti maður, er ég hefi þekkt. Á
unga aldri hafði hann stofnað dálítið bókasafn þar í sveit með nokkrum
nágrönnum sínum. Og sjálfur átti hann þar að auki töluvert af góðum