Andvari - 01.01.1992, Blaðsíða 80

78
GUÐBJÖRG ÞÓRISDÓTTIR
ANDVARI
rústirnar af höll draumalandsins. „Mærin sem eitt sinn fann draum lífsins
fara um sig dýrlegum hrolli, hún er það sem öllum varð að bana; það sem
snertir hana deyr. Hún kastar sér upp í rúm til að láta nagandi þreytuna
líða úr limum sínum.“ (Bls. 316) Diljá dreymir þegar hún sofnar í skugga-
legu herberginu. Og í draumi birtist henni djákninn á Myrká, sem þarna er
Örnólfur, fyrrverandi eiginmaður hennar. Hún stendur ekki við Hörgá,
ána sem djákninn drukknar í, heldur Tíberfljótið.
Tíberfljótið veltir fram mannkynssögunni í mórauðum öldum sínum. Það er meiníng-
arlaus skopsaga, byrjar án upphafs og dettur botnlaus niður einsog dansleikur í
kirkjugarði. Og maður nokkur sundleggur grenjandi asna í fljótinu og nær landi alveg
framundan þar sem hún stendur, og asninn hristir sig og heldur áfram að grenja.
Komdu nú sæl! segir maðurinn; hann er klæddur í svartan loðfrakka og hefur brett
upp kraganum og ýtt hatti sínum niðrí augabrúnir til að gera sig einkennilegan; hann
er í ljósgráum ristahlífum og steikarbrúnum skóm.
Það bar vel í veiði að við hittumst, úrþví þú varst hér á ferð, heldur hann áfram. Þá
fæ ég að njóta þeirrar ánægju að sýna þér dálítið af Rómaborg. Gerðu svo vel og
stígðu á bak fyrir aftan mig. . . . Já það sækir einginn sigur í hendurnar á þeim, sagði
förunautur hennar, hann hafði tekið ofan hattinn og klóraði sér í höfðinu þar sem
kúlan hafði farið í gegn. (Bls. 316-317)
Diljá finnst að allt deyi sem kemur nálægt henni. Örnólfur fyrirfer sér þeg-
ar Diljá kveður hann og hann ásækir hana í draumi. I draumnum hverfist
hinn látni eiginmaður Örnólfur yfir í unnustann Stein Elliða. Teir verða í
draumnum að einum elskhuga, sem vitjar hennar eftir að hann er dáinn ef
höfð er í huga þjóðsagan um djáknann á Myrká. Draumur Diljár hefst með
því að förunautur hennar býðst til að sýna henni dálítið af Rómaborg en
honum lýkur með því að hún gengur út úr kirkjunni með einum piltanna
sem hinn helgi Pétur postuli vígði til sannrar trúar.
En einn bar höfuð og herðar yfir alla, með makka einsog ljón og augnaráð líkt og
þrumuleiftur, bjart og óendanlegt. (Bls. 318).
Samruni förunautarins og piltsins, sem hafði makka einsog ljón vekur þá
spurningu hvort Diljá líti svo á að Steinn Elliði standi við opna gröf þegar
hann stendur við klausturdyrnar og með því að velja klausturlífið sé hann í
raun að velja dauðann. Fyrrverandi eiginmaður Diljár velur dauðann þegar
hann fyrirfer sér og Steinn Elliði þegar hann gengur í klaustur. Pá stendur
Diljá í sporum Guðrúnar úr þjóðsögunni, sem sleppur naumlega frá opinni
gröfinni þegar unnustinn hverfur ofan í hana. Pær Diljá og Guðrún lifa,
elska og finna til en unnustarnir deyja.
I þjóðsögunni er unnustinn djákni en í Vefaranum velur hann klaustur-
líf. Báðir velja þeir sér starf tengt trúarlífi. Annar er dauður lifandi en hinn
er lifandi dauður. Unnusturnar eru báðar í hættu nálægt hinum dauðu eða