Andvari - 01.01.1992, Blaðsíða 86

84
GUÐBJÖRG ÞÓRISDÓTTIR
ANDVARI
kvæðisins segir: „Einn hnípir eftir þegar annar deyr.“ (9, bls. 29) Kvæðinu
lýkur á þessum orðum:
Fyrir sunnan söl og þara
sé ég hvíta örnu fara,
ber við dagsól blóðgan ara. (9, bls. 30)
Ernir eru saman á flugi og annar særist. Lesa má út úr kvæðinu að það er
hin ástríka unga kvenvera, sem grætur genginn góðvin sinn. Ernirnir geta
verið tveir fuglar, kven- og karlfugl. Annar fuglanna er blóðugur en hinn
flýgur áfram. Aður hefur verið gerð grein fyrir fuglsmynd Steins Elliða.
Minna fer fyrir fuglsmynd Diljár en Steins Elliða. Eins er um skáldskap
hennar. En Vefarinn hefst með þessum orðum: „Aðan flugu tveir svanir
austryfir.“ (Bls. 9) Fuglarnir eru tveir. I lokakvæði Rhodymenia Palmata
sér ljóðmælandi „hvíta örnu fara“. (9, bls. 30) Orðið „örnu“ getur verið
fleirtölumynd en freistandi er að líta á orðmyndina sem þolfall kvenkyns-
orðsins „arna“. Kvenmannsnafnið Arna var ekki algengt þegar Vefarinn
var skrifaður en það var til. í bókinni Nöfri íslendinga eftir þau Guðrúnu
Kvaran og Sigurð Jónsson frá Arnarvatni er bent á að nafnið sé skylt þýska
nafninu Arnalde eða Arnolde. Tengsl nafnanna Arna og Arnalde benda til
skyldleika arnarins Steins Elliða við Arnald í Sölku Völku. Par sem kven-
mannsnafnið Arna er gamalt nafn og þekkist í Noregi í lok 13. aldar og á
íslandi þegar Vefarinn er skrifaður mælir ekkert gegn því að líta á hina
hvítu örnu sem kvenfugl. 1 bókinni Nöfn Islendinga er bent á að Arna sé
myndað af karlmannsnafninu Örn með viðskeytinu -a. Arnan hefur náð
aftur skáldamiðinum af erninum og flýgur burt með hann. Hin hvíta arna
fer en arinn situr særður eftir.
Er þá Diljá hin hvíta arna í bókarlok, tilbúin að hefja sig til flugs? Fram-
tíð Diljár er óskrifað blað í bókarlok þegar hún reikar um eins og drukkin
skækja. Ekkert bendir til að Diljá standi svo styrkum fótum í eigin sárs-
auka að hún geti nýtt sér hann til skapandi skrifa. Hún trúir í blindni á
Stein Elliða á sama hátt og Steinn Elliði blindast í trú sinni á guð. Pau lok-
ast bæði inni í trúarbúrum sínum og hvorugu tekst að brjótast út. Draumar
Diljár eru hefðbundnir. Hún sér draum sinn rætast í móðurhlutverkinu.
Hún þráir að eignast barn með Steini Elliða. Feministinn Halldór Laxness
sem telur drengjakollinn bera vitni um nýjan skilning á stöðu konunnar og
lífshlutverki tekur sín fyrstu skref í átt til kvenfrelsis í Vefaranum. Par
sveiflast höfundur á milli tveggja skauta. í verkinu er íhaldssöm tignun
móðurhlutverksins í anda kaþólsku kirkjunnar. Draumar og lífsþrá Diljár
og Jófríðar hverfast um móðurímyndina, þær eru fangar hennar. En móð-
urgleðin er ekki varanleg.
Halldóri tekst ekki eða þá að hann ætlar ekki að finna Diljá annað en