Menntamál - 01.12.1963, Qupperneq 24

110
MENNTAMÁL
innar, en einn þeirra lærdómsmanna, er á alþýðlegan og
ekki óskemmtilegan hátt hafa velt fyrir sér spurningunni
um framtíð mannkynsins er Pierre Rousseau, prófessor í
stærðfræði og heimspeki við Sorbonne. Hefur hann ritað
um þessi efni mikla bók alþýðlega, Historie cle l’Avenir,
og mætti hún heita á íslenzku Saga framtiðarinnar.
Það hefur ráðizt, að ég flytti nokkra kafla úr bók þessari
í útvarpið.
Bókin er í ö meginþáttum, og skiptist hver þeirra í um
það bil 16 stutta kafla.
Fyrsti þáttur heitir Hrun og dauði menningar, og er þar
m. a. fjallað um vísindin, viðhorf vísindamanna fyrr á tíð,
hversu vísindin döfnuðu við fögnuðinn af því að vita og
skilja, en stefndu ekki að því og urðu ekki til þess að breyta
ásýnd heimsins. Þá breytingu telur höfundur hins vegar
ískyggilega, að vísindamenn nútímans séu í þeim háska að
verða „nýtízku málalið“ eða mansalslýður á þrælamarkaði
hinum nýja, er háskólar eða kjarnorkuver keppa um. í dag
auðkennast vísindin af sigurgleðinni, fögnuðinum af því
að sigra og leggja undir sig. En hvað sem öðru liður, eru
vísindin orðin frumþáttur sögunnar og hinnar sögulegu
framvindu.
Rousseau nefnir mörg dærni um það, hversu vísindin hafa
gengið fram með sístækkandi skrefum, og kemur í einn
stað niður, hvort dæmi eru tekin af fjölda skráðra stjarna
á s. I. tveim öldum, þau hafa þróazt ,,exponentielt“. Þetta
má marka af mörgum hlutum. Eitt dæmið er af fjölda
skráðra eða kortlagðra stjarna. Frá 1800 til 1950 hefur
þeim fjölgað úr um það bil 50.000 í 3 milljónir. Fyrstu 50
árin fjölgar þeim um hér um bil 50.000, 1850—1900 um
tæpa milljón, og 1900—1950 um tvær milljónir, og er þetta
sér í lagi gott dæmi um framfarir í gerð hinna stjarnfræði-
legu rannsóknartækja. Hliðstæður og stigvaxandi er t. d.
fjöldi ritgerða eftir eðlisfræðinga, fjölgun vísindamanna,
vöxtur hagnýttrar orku, hraðaaukning á samgöngutækjum,