Menntamál - 01.12.1963, Qupperneq 73

MENNTAMÁL
159
innar fram að þessum degi, þó að hlutfallið milli iðnaðar-
verkamanna og landbúnaðarverkamanna hafi breytzt.
Sósíalistisk umbylting þjóðfélagsins á þingræðislegan hátt
hefði því aðeins tekizt, að verkmannastéttin óskipt hefði
greitt sósíafistísku flokkunum atkvæði sitt. Þar að auki
hefði sósíalisminn orðið að ná fótfestu meðal annarra þjóð-
félagsstétta. Sú varð ekki raunin. Það reyndust ekki 50%
kjósenda, sem greiddu sósíalistísku flokkunum atkvæði sín,
en það hefði samsvarað hlut verkamannastéttarinnar, mið-
að við heildartölu íbúanna, heldur voru það aðeins 30—40%,
sem kusu sósíalista. Aðrir flokkar hlutu einnig atkvæði
verkamanna. Fyrst skai hér nefna kaþóska Miðflokkinn
(Zentrum), sem hfaut verkamannaatkvæði fyrir áhrif sín í
kristilegu verkalýðsfélögunum. Auk þess var hin sósíalistíska
verkamannastétt klofin, eins og áður er sagt. Á tímum
Weimarlýðvefdisins voru það aðeins 20—30% kjósendanna,
sem í það og það skiptið snerust til fylgis við lýðræðisleiðina
til sósíafisma, og voru sósíaldemókratar fufftrúar fyrir þá.
Sósíaldemókratar gátu því ekki tekið þátt í ríkisstjórn,
nema þeir gerðu bandalag við borgaralega flokka. En sama
máli gegndi um hina frjálslyndu borgarastétt og einnig
miðflokkinn. Hvorki hægri lýðveldisflokkarnir né vinstri
gátu myndað afdráttarlausan þingmeirihfuta, því að öfga-
flokkarnir yzt til vinstri og hægri, kommúnistar og þjóðern-
isjafnaðarmenn, sem í meginatriðum voru andvígir þing-
ræðislegri stjórnskipan og komu því eigi til greina sem
bandamenn, meðan haldið var fast við þingræðislegt lýð-
ræði, réðu yfir verulegu atkvæðamagni í þinginu.
Þess vegna neyddust þingræðisflokkarnir til þess að seil-
ast vítt til fanga, um myndun bandalaga, sem af þeiiu sök-
um urðu laus í reipunum. Árum saman unnu hinir tveir
ósviknu stjórnmálaflokkar verkamanna og vinnuveitenda,
nefnilega sósíaldemótkratar og Deutsche Volkspartei sam-
an, ásarnt ýmsum öðrum flokkum til skiptis. En æ ofan í æ
var þetta samstarf í hættu, þegar gera þurfti út um mikil-