Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Page 51

GUÐNÝ GUÐBJÖRNSDÓTTIR
Efnislega er mikilvægt að átta sig á hvað af þessu þróunarverkefni er til eftir-
breytni og hvernig það samræmist þeirri stefnumörkun sem liggur fyrir frá
menntamálaráðuneytinu í ritinu Jöfn staða kynja í skólum (Menntamálaráðuneytið
1990). Þar segir að stefna skuli að því í skólastarfi „að efla sjálfstæði og sjálfsvirð-
ingu bæði stúlkna og drengja og búa þau jafnt undir virka þátttöku í fjölskyldulífi,
atvinnulífi og mótun samfélagsins alls" (bls. 15). Til að ná þessu markmiði er mælt
með að allir, óháð kyni, fái hvatningu til náms í samræmi við áhuga og þroska; að
tekið verði mið af kynjamun og ólíkri stöðu kynja í öllu skólastarfi; og að konur,
reynsla þeirra og kvennamenning verði gerð sýnilegri en áður og stuðlað að auk-
inni virðingu fyrir konum og því sem er kvenlegt (sama stað). Þarna má bæði sjá
áherslu á jafnrétti einstaklinga óháð kynferði í anda frjálslyndisstefnu (líberalisma)
eða frjálslynds feminisma, áherslu á að taka mið af kynferði og vinna gegn hefð-
bundinni kynjamótun og á það að endurmeta gildi þess kvenlæga. Sambærilegar
áherslur er að finna í stefnumörkun nágrannalandanna (Arends & Volman 1992;
Likestillingssekretariatet 1991) enda ljóst að nýjar rannsóknir setja spurningar-
merki við gildi hefðbundinnar kynhlutverkamótunar í nútímaþjóðfélagi (Katz og
Ksansnak 1994, Guðný Guðbjörnsdóttir 1992 og 1994. Sjá einnig Margréti Pálu
Ólafsdóttur 1992).
Markmið þróunarverkefnisins í Myllubakkaskóla samræmast ofannefndri
stefnumörkun. Þó að ekki hafi tekist að efla virðingu fyrir kvennastörfum á vinnu-
markaði út frá mælikvarðanum hæfileg Iaun, er ljóst að með því að hafa heimilis-
störfin í brennidepli verður hefðbundin kvennamenning sýnilegri. Augljóst er að í
þessum niðurstöðum birtist skýrt sú þversögn sem felst í því að fræða um jafnan
rétt og jafna stöðu kynjanna í þjóðfélagi þar sem slíkt er lögbundið en ekki stað-
reynd. Við slíkar aðstæður hljóta mótsagnir að koma í ljós ef eingöngu er fjallað um
staðreyndir, t.d. um gildandi lög, hverjir vinna störfin og hvað er greitt í laun fyrir
þau. Það sem virðist hafa gerst í þróunarverkefninu í Myllubakkaskóla er að áþreif-
anleg reynsla og fræðsla um stöðu kynja á vinnumarkaði og á heimilum hefur orðið
áhrifameiri en hugsanleg umfjöllun um jafnréttislög, og að samkvæmt þeim skipti
kynferði ekki máli. Mér virðist það rökrétt niðurstaða miðað við aldur barnanna,
m.a. vegna þess að óhlutbundin hugsun er ekki á færi þessa aldurshóps og þá skipta
fyrirmyndir og áþreifanleg reynsla meira máli en háfleyg umræða um lög, jafnrétti
og siðferði. Þetta sýnir glöggt vandann við fræðslu af þessu tagi fyrir svona ung
börn, þó að niðurstöður sýni jafnframt (sbr. Töflu 7) að hefðbundin viðhorf til stöðu
kynjanna mótast mjög snemma og því eðlilegt að álykta eins og fjölmargir aðrir að
þessa fræðslu verði að hefja sem fyrst á skólaferlinum (Ve 1991, Arends & Volman
1992, Katz & Ksansnak 1994, Arnesen 1994, Menntamálaráðuneytið 1990, Likestill-
ingssekretariatet 1991, Guðný Guðbjörnsdóttir 1992, Margrét Pála Ólafsdóttir
1992).
Hvernig á að búa stúlkur og drengi undir það að búa í samfélagi þar sem jafn-
réttislög eru í gildi, en samt sem áður hafa karlmenn mun hærri laun og meiri völd
en konur og barneignir og heimilishald koma misjafnt við drengi og stúlkur? A að
benda á misræmið milli laga og veruleika eða á að kynna jafnréttið, eða að horfa
fram hjá kynferði og láta einstaklingana reka sig á síðar? Eg tel engan vafa leika á
49