Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Side 14

Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Side 14
MÁLÞROSKI BARNA VIÐ UPPHAF SKÓLAGÖNGU: 1992), var markmiðið að kanna hvernig sögubygging og samloðun þróaðist í sögum hjá íslenskum börnum.1 Vegna þess hve söguefni og aðstæður ráða miklu um gæði frásagna barna fengu allir sömu kveikjuna til sögugerðar, myndabókina Frog where are you? (Mayer, 1969). Rannsóknin náði til tíu einstaklinga í hverjum aldurshópi og gaf því ekki tilefni til víðtækra alhæfinga. Niðurstöður sýndu engu að síður ótvíræð sameiginleg einkenni á frásagnarhæfni innan hvers aldursflokks og ennfremur mark- tæka þróun á þessu tímabili. Þriggja ára börnin gátu ekki sagt froskasöguna í sam- felldu máli, en níu ára börnin náðu nær öll að búa froskasöguna í hefðbundið sögu- form. Stærst var bilið á milli fimm og sjö ára barnanna - þar varð tölfræðilega mark- tækt framfarastökk á öllu í senn: fjölda söguþátta sem sögur barnanna innihéldu, lengd frásagnanna mældri í fjölda setninga, og fjölda og fjölbreytileika samloðunar- tengja milli setninga. Hér á eftir verða þessum niðurstöðum gerð nokkuð ítarleg skil, enda voru þær notaðar sem viðmiðun í rannsókninni sem greinin fjallar um. Þriggja og fimm ára börnin sögðu ekki eiginlega sögu heldur lýstu því sem fyrir augu bar á myndunum í bókinni. Þriggja ára börnin létu sum nægja að benda á ein- staka persónur eða hluti og nefna þá eða lýsa í stuttum og að mestu ótengdum setn- ingum. Ekkert fimm ára barnanna tíu sagði heldur eiginlega sögu. Flest þeirra nefndu þó einhverja efnisþætti froskasögunnar en náðu ekki að segja sögu með heildstæðri byggingu sem skiljanleg væri hlustanda sem ekki hefði bókina fyrir framan sig. Mikilvæg nýjung í textum þeirra var tímaröðunin: Þriggja ára börnin sögðu öll söguna í tímalausri nútíð, og tengdu setningar annaðhvort alls ekki saman eða notuðu tenginguna „og" eða staðaratviksorð (hérna..., parna..., pessi...) á mörkum setn- inga, en fimm ára börnin sögðu í sívaxandi mæli frá í þátíð og tengdu setningar með einföldum tímatengingum (og svo..., og svo..., og síöan...). Eins og áður var vikið að, hafði orðið stökkbreyting þegar kom að sjö ára börnun- um. Hið dæmigerða sjö ára barn sagði sögu í þátíð með skýrri tímalínu og skipulagi þar sem flestir - en sjaldan alveg allir - efnisþættir sögubyggingarinnar voru á sínum stað. Samloðun var enn ábótavant. Til dæmis var oft óljóst til hvaða persónu fornöfn vísuðu og einfaldar aðal- og raðtengingar á milli setninga voru ofnotaðar. Froskasög- ur sjö ára barnanna mynduðu því ekki alveg samfellda heild og voru ekki að fullu skiljanlegar þeim sem ekki þekkti efnið fyrir eða hafði myndirnar fyrir framan sig. Níu ára börnin í úrtakinu sögðu hins vegar öll hefðbundna sögu með heildstæðri byggingu. Kynning á persónum og sviðsetning sögunnar í upphafi var fullnægjandi og söguþráður hélt saman allir sögunni. í sögulok var froskfundurinn í lok mynda- bókarinnar tengdur við froskhvarfið sem hrinti atburðarásinni af stað í upphafi henn- ar. Tilvísun fornafna var skýr, og þó sögumenn ofnotuðu enn einfaldar raðtengingar (og svo..., og síðan...) var þeim farið að fækka frá því sem var í yngri aldurshópunum og níu ára börnin beittu auk þess mun fjölbreyttari aukasetningum og samloðunar- tengjum en börnin í yngri aldurshópunum. Ekkert níu ára barnanna komst þó í hálf- kvisti við fullorðnu sögumennina í neinu tilliti. 1 Rannsóknin var jafnframt liður í stærri samanburðarrannsókn með þátttöku margra landa sem stjórnað var af Ruth Berman og Dan Slobin (sjá Berman og Slobin, 1994). 12
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.