Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Side 199

KATRÍN JAKOBSDÓTTIR
allt önnur hjá grunnskólakennara en framhaldsskólakennara. Að auki má nefna að
ekki er gert ráð fyrir að þessum auknu skyldum grunnskólanna fylgi sérstakir tekju-
stofnar frá ríkinu - enda væri þá sparnaðurinn sem ekki má nefna fyrir bí.
Nú þegar geta þeir nemendur sem vilja og treysta sér til lokið náminu á þremur
árum í framhaldsskólum með áfangakerfi. Það rýrir þó ekki gæði námsins þar sem
þessir nemendur ljúka jafn mörgum einingum og aðrir, aðeins á skemmri tíma. Aðr-
ir nemendur geta tekið skólann á fjórum árum eins og miðað er við. Algengt er raun-
ar líka að nemendur ljúki námi á fimm árum. Hins vegar er ljóst að með styttingu
framhaldsskólans fækkar einingum sem kenndar eru á framhaldsskólastigi úr 140 í
119 sem er ekkert annað en gengisfelling á stúdentsprófi. Menntunin á bak við próf-
ið hlýtur að verða minni. Þess vegna hefur mér þótt það merkilegur málflutningur
hjá fylgismönnum styttingarinnar að námið verði betra með styttingunni og hvergi
verði slegið af kröfum. Þá heyrist oft að með styttingunni nýtist tími og fjármunir bet-
ur og afköst aukist.
ER STYTTRA NÁM BETRA?
Mér finnst þetta bera vott um þá algengu goðsögn að íslenskir námsmenn séu slytti
sem hengslist um í skólakerfinu án þess að gera neitt og eyði þar fjármunum almenn-
ings án þess að afkasta neinu. Þessi goðsögn er í litlu samhengi við veruleikann enda
sýna ýmsar alþjóðlegar kannanir ágætan árangur íslenskra námsmanna á öllum
aldri, ýmist í meðallagi eða rétt yfir meðallagi í hópi þeirra landa sem við berum okk-
ur gjarnan saman við.
Því miður er hætt við því að stytting framhaldsskólans hafi það í för með sér að
námið verði hreinlega rýrara. Hins vegar er spurning hvort skólar hneigist til að
bjóða upp á aukanám að loknu opinberu námi og innheimti þá gjöld fyrir það. Sem
væri hugsanlega í samræmi við hugmyndir núverandi ríkisstjórnar um aukinn einka-
rekstur í skólakerfinu. Og þá getur fólk spurt sig hvort fjölbreytni eigi aðeins að verða
forréttindi hinna efnameiri.
Þá er óljóst hvaða áhrif styttingin hefur á háskólastigið. Ef horft er blákalt á stað-
reyndir er ljóst að kennslustundum fækkar og stúdentsprófið hefur því verið gengis-
fellt með styttingunni. Nemendur hljóta því að koma verr undirbúnir upp á háskóla-
stig og hætt er við því að skólar á háskólastigi þurfi að taka það að sér að tyggja ofan
í fólk grundvallaratriði sem það nú lærir til stúdentsprófs. Víða erlendis eru fyrstu ár
háskólanáms nokkurs konar grunnnám og akademískt nám hefst á svipuðum aldri
og hér.
Stytting náms til stúdentsprófs gerir námið ekki betra. Ekki ef betra nám felst í fjöl-
breyttara og einstaklingsmiðaðra námi sem gefur nemendum kost á að móta eigið
nám og finna eigin vinnubrögð. Ef betra nám felst í ódýrara námi - þá hins vegar ger-
ir styttingin námið tvímælalaust betra. En það verður ekki betra fyrir nemendurna -
og varla fyrir samfélagið til lengri tíma litið.
Katrín Jakobsdóttir er með meistaragráðu íbókmenntum frá Háskóla íslands
og á sæti ífræðsluráði Reykjavíkurborgar
197