Hugur - 01.06.2002, Side 25

Mikael Karlsson ræðir við Donald Davidson
Hugur
sé á okkar valdi. Skoðun tilheyrir bæði því sem gerist sjálíkrafa í okk-
ur og því sem skynsemin stýrir. Hann heldur að skoðanir séu á end-
anum á okkar valdi en reynslan sé það aftur á móti ekki. Reynslan er
gefin, hvort sem okkur líkar það betur eða verr, en hefur inntak eins
og staðhæfing. Þar kemur að því sem hann nefnir „núning“ sem teng-
ir skoðanir við heiminn. Ég held að sá „núningur“ sé bara frá okkur
kominn: Þegar heimurinn treður upp á okkur skynreynslu getum við
einfaldlega ekki staðist það að trúa einhverju. Ég held að það sé eini
„núningurinn“ sem þarf að nefna. Það er ekki eins og við ákveðum að
hér sé manneskja, eða stóll, eða tré, því þetta er sú tegund hluta sem
við getum ekki annað en trúað þegar við skynjum heiminn. Auðvitað
höfum við stundum rangt fyrir okkur - og það ósjaldan. En við leið-
réttum flest slík mistök þegar í stað; þegar það sem við sjáum núna
kemur ekki heim og saman við það sem við sjáum á næsta augnabliki;
eða þegar við vitum að ákveðnir hlutir gerast einfaldlega ekki, þannig
að við virðumst bara sjá þá. En leiðréttingarnar koma aftur á móti frá
öðrum skoðunum sem við myndum á sama hátt. Við McDowell förum
í gegnum þetta skref fyrir skref hvað eftir annað; og mér virðist sem
við séum sammála í hverju skrefi; en McDowell gerir enn ráð fyrir að
mjög skýr munur sé á okkur, munur sem fer framhjá mér.
Ef við lítum aðeins betur á nálgun þína í heimspeki - í það minnsta
þá nálgun sem þú hefur valið í stórum hluta verka þinna - þá hefur
þú skipað tungumálinu og greiningu tungumálsins og umræðu um
ýmis mál með málgreiningu í öndvegið. Hvers vegna leggurðu tungu-
málið svona til grundvallar?
Hér eru tvær ólíkar spurningar; ef til vill fleiri, en að minnsta kosti
tvaer. Önnur er sú hvers vegna maður, sem heimspekingur, ætti að
veita tungumálinu sérstaka athygli. Hin er mun almennari spurning:
Hver eru tengslin á milli þess að búa yfir tungumáli og að hafa hugs-
anir? Nú, svarið við fyrri spurningunni - þær eru ekki óskyldar, en
þær eru ólíkar - er það að tengslin á milli þess að búa yfir tungumáli
og að hafa hugsanir eru svo náin að maður getur rannsakað heil-
niargt um eðli hugsunar með því að rannska tungumálið; og mörg
áhugaverð mál má setja fram á skýrari hátt ef maður orðar þau með
tilliti til þess hvernig tungumál virkar. Þessa athugasemd hafa auð-
vitað margir heimspekingar gert. Ég geng ekki eins langt og Michael
Dummett þegar hann fullyrðir það að heimspeki sé bara málspeki. Ég
sé enga ástæðu til að ganga svo langt og ég held svo sannarlega ekki
að það eina sem heimspekingar hafi eða ættu að hafa áhuga á sé mál-
23