Vaki - 01.09.1952, Page 91

gi’unda þá hluti, sem okkur eru dýrastir
í lífi okkar. Þannig lýkur degi og hverri
viku.
Hér að framan hefur verið reynt að
lýsa í stuttu máli daglegu lífi, gerð og
byggingu þess samfélags, sem skólinn
okkar er.
Ef til vill hafa nokkrar spurningar
risið í huga lesandans við þessi orð. Ég
álít því heppilegt að reyna að birta þann
andlega bakgrunn, þá undirstöðu, sem
starf okkar byggist á og gefa þannig
fyllri og réttari mynd af lífi Óðins-
skógarskóla.
I stuttu máli verður sagt: Óðinsskóg-
arskóli er hvorki námsáætlun né vinnu-
aðferð. Hann er öllu heldur vegur, leið,
einhvers konar andlegt loftsiag eða veð-
urfar, uppeldissamfélag, þar sem æskan
veröur að ala sig upp sjálf og bera sama
ábyrgðarhluta og fullorðnir, því þeir
geta einungis hjálpað æskunni um þá
reynslu, sem þeir hafa sem menn, er
hafa alið sig upp sjálfir. Þar sem svona
er ástatt fer traust fyrir valdi og aga.
Engar refsingar eru til, og því hvorki
nauðung né ótti, heldur einungis hug-
rekki til ábyrgðar og frelsis. Orðið
,,bannað“ er ekki til í Óðinsskógi. Að
ekki er til refsing, er ekki sama og segja
að allir geti leyft sér að gera sem þá
lystir. 1 stað þess að eiga sjálfkrafa
refsingu yfir höfði sér, er eitthvert
yfirvaldið dæmir mann í, finnur ungur
maður eða barn að hann berst í þær
aðstæður í veruleikanum, að hann lolcar
sjálfan sig úti úr því umhverfi, sem
hann vih vinna og lifa í. I stað kerfis,
sem byggist á nauðung og ótta kemur
skírskotun til jákvæðra og frjórra
lcrafta æskunnar.
Því sem miður fer við manninn, nið-
urrifshvötinni, er ekki haldið í skefjum
með boðum, bönnum og refsingum,
heldur örvað til frjálsrar eflingar, vaxt-
ar og þroska þess, sem gott er, upp-
byggjandi og jákvætt.
Hvernig fer það fram að örva til
„frjálsrar eflingar“? Með því að fela
ávallt val og úrskurð manninum sjálf-
um. Maðurinn fær ekki vaxið nema eft-
ir eigin úrskurði. Sá, sem hefur lært að
skera sjálfur úr um hlutina, víkja ekki
úr vegi fyrir valinu, vex af því. Hér er
fólginn hinn mikli mismunur milli að-
ferða okkar og annarra, skilningur okk-
ar á uppeldisháttum og ýmissa annarra.
Þannig höfum við náð frá slcóla hlýbn-
innar fram til skóla frjálsrar ákvörðun-
ar, frá uppeldi fyrir ótta og hegningu
til uppeldis fyrir hugrekki til sjálfs-
ábyrgðar.
Til þessa er nauðsynlegt að hinir full-
orðnu afsali sér aðstöðu, sem veitir þeim
sérstök völd og áhrif að almannarómi.
Þeir verða að viðurkenna, að þeir eru
ekki óskeikulir guðir, að þeir mega ekki
einu sinni vera lögreglufulltrúar.
Valdaafstaðan verður að víkja, þar
sem trausti er teflt fram gegn henni.
Mig langar til að segja frá einu atviki
til þess að sýna fram á, að þetta eru ekki
orðin tóm.
Ekki fyrir alllöngu ákvað kennara-
fundur að víkja úr skólanum átján ára
gömlum pilti, er komið hafði til skólans
úr stórborg. Hann hafði þegar tvívegis
fengið reynslutíma framlengdan. Pilt-
urinn var dæmi um stórborgarungling,
malbiksblóm, og kom öllu skólastarfinu
á ringulreið með óskammfeilni sinni. En
er ákvörðun kennarafundar komst á
allra vitorð sóttu nemendur efri deildar
mig heim áhyggjufullir. Þeir álitu dóm-
inn allt of harðan. Þeir álitu einkum að
pilturinn yrði fyrir öllum þunga „hegn-
ingar“, er hann ætti ekki ábyrgð að
einn. Þeir, hópur félaga hans, ættu hon-
TlMARITIÐ VAKI
89