Hugur - 01.06.2008, Síða 119

Formáli að Fyrirbœrafræði skynjunarinnar uy
afturfærsluna“ gegnir í hinum óútgefnu ritum hans. Lengi vel, og alveg þangað
til í síðustu ritum hans, er afturfærslan sett fram sem afturhvarf til forskilvitlegrar
vitundar sem er þess eðlis að heimurinn birtist henni í algeru gegnsæi en er jafn-
framt einlægt innblásin af áskynjunum [aperceptions\ okkar sem heimspekingn-
um er ætlað að leiða fram út frá afúrðum þeirra. Þannig er skynjun mín á rauðu
áskynjuð sem birtingarmynd tiltekins rauðs litar sem skynjaður er, og hann er aftur
áskynjaður sem birting rauðs flatar, og þessi flötur síðan sem birting rauðs pappa-
spjalds, og pappaspjaldið er að lokum áskynjað sem birtingarmynd eða svipmynd
rauðs hlutar, það er þessarar tilteknu bókar. Þetta væri þá skynjun [appréhension\
á ákveðnu efni (hylé) sem skírskotar til fýrirbæris af æðra tagi, merkingargjafar
(Sinngebung), þ.e. þeirrar virku merkingarathafnar sem skilgreindi þá vitund-
ina - og heimurinn væri þá ekkert annað en „tilvísunin heimur" [la „signification
monde“\. Fyrirbærafræðileg afturfærsla væri þá af toga hughyggjunnar, þ.e. for-
skilvitleg hughyggja sem fer með heiminn eins og ódeilanlega gildiseiningu er
Pétur og Páll eiga hlutdeild í og þar sem sjónarmið þeirra mætast. Heimurinn í
þessum skilningi sér þá tíl þess að „vitund Péturs" og „vitund Páls“ eru í tengslum
hvor við aðra vegna þess að skynjun Péturs á heiminum er ekki hans verk, engu
fremur en skynjun Páls á heiminum er hans verk, heldur eru báðar þessar skynj-
anir á heiminum verk „for-persónulegra“ vitunda sem eiga í engum vandræð-
um með að standa í samskiptum enda eru slík samskipti nauðsynleg afleiðing af
skilgreiningunni á vitund, merkingu og sannleika. Að svo miklu leyti sem ég er
vitund, það er að segja að svo miklu leyti sem eitthvað hefúr merkingu fyrir mig,
er ég hvorki hér né þar, ég er hvorki Pétur né Páll, ég er ekki á nokkurn hátt frá-
brugðinn „annarri" vitund því við erum öll milliliðalaus nærvera í heiminum og
samkvæmt skilgreiningu er þessi heimur einstakur, hann er kerfi allra sanninda.
Forskilvitleg hughyggja, sem er sjálfri sér samkvæm, sviptir heiminn ógagnsæi
sínu og handanveru. Heimurinn er það sem við setjum okkur fyrir sjónir, ekki sem
menn eða sjálfsverur á sviði reynslunnar, heldur að því marki sem við erum öll eitt
ljós og eigum hlutdeild í einingunni án þess að rjúfa hana. Yfirveguð greining veit
hvorki af ráðgátunni um hinn né ráðgátunni um heiminn, því um leið og í mér
kviknar vitund vekur hún hjá mér hæfnina til að komast að algildum sannindum,
fræðilega séð, og einnig vegna þess að hinn er þá líka laus við þessa þarveru
[eccéité\, staðsetningu og h'kama og því eru Hinn og Eg eitt og hið sama í hinum
sanna heimi sem tengir mannshugana saman. Hér er ekki miklum vandkvæðum
bundið að skilja hvers vegna Eg get hugsað Hinn, því að Ég-ið og þar af leiðandi
Hinn eru ekki föst í vef fyrirbæranna og hafa gildi fremur en tilveru. Það dylst
ekkert bak við þessi andlit eða svipi, ekkert landslag sem mér er óaðgengilegt,
heldur aðeins ofúrh'till skuggi sem er þarna ljóssins vegna. Á hinn bóginn var
hinn mikil ráðgáta í augum Husserls eins og kunnugt er og annað ég (a/ter ego)
taldi hann mótsögn. Ef hinn er í raun og veru „fyrir sig“, handan veru sinnar „fyrir
mig“, og ef við erum hvor fyrir öðrum, en ekki hvor um sig fyrir guði, hljótum
við að birtast hvor öðrum, við hljótum báðir, hinn og ég, að hafa ytra svipmót, og
auk sjónarhorns þess sem er „fyrir sig“ - þ.e. sýn mín á sjálfan mig og sýn hins á
hann sjálfan - hlýtur hann þá að búa yfir sjónarhorni þess sem er „fyrir hinn“ -