Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 138

136
Jóhann Björnsson
• Frelsi og ábyrgð einstaklingsins í tilvistarspekilegri merkingu: „Þú ert
frjáls, veldu, það er að segja finndu einhver úrræði," eins og Sartre sagði við
nemanda sinn sem leitaði ráða hjá honum." Nemendum er hér gerð grein
fyrir eigin ábyrgð á breytni sinni og þeirri fyrirmynd sem hún er öðrum.
Hvað er notað íkennslustnndum?
I kennslustundum nota ég ýmis dæmi til útskýringar, atburði úr hversdagslífinu,
fréttir og annað efni úr blöðunum og einnig tilbúnar sögur. Sem dæmi um þetta
má nefna:
• Atburðir úr hversdagsleikanum: Dæmi: „Þekkir þú einhvern sem hefur
svindlað á prófi, hnuplað úr búð, skemmt eigur annarra o.s.frv.?“ Nem-
endur mínir hafa einnig komið með mál sem þeir hafa verið að takast á
við eða mál sem einhverjir sem þeir þekkja hafa þurft að glíma við. Dæmi
um slík mál sem komið hafa til umræðu eru: Hvað ef maður er tekinn
fyrir brot sem maður gerði ekki en veit hver gerði en vill ekki segja frá (í
þessu tilviki var um að ræða veggjakrot)? Ef maður byijar á föstu á maður
þá að hætta að skoða klám? Hvað á maður að gera ef maður er hrifinn af
mömmu vinar sfns?
• Ég nota greinar, fréttir, myndir og auglýsingar úr blöðum og tímaritum
þar sem siðferðileg álitamál koma fyrir. Finna má slíkt nánast daglega og
skoða má það betur í kennslustundum út frá sjónarhóli siðfræðinnar.
• Ég nota einnig tilbúnar siðklemmur eða kh'pusögur. Stundum finnst mér
samt að nemendum finnist það ekki mjög spennandi viðfangsefni nema í
þeim tilvikum þegar klípusagan hefur gerst í raun. Reynsla mín segir mér
að skáldaðar klípusögur höfða síður til nemenda.
Er hægt að meta árangurinn af siðfræðiástundun ?
Ekki er auðvelt að svara þessari spurningu. Ég hef þá trú að siðfræðinám geri
nemendur vel í stakk búna til að takast á við siðferðilegan vanda. Að baki þeirri
trú minni liggja hinsvegar engar rannsóknir. I það minnsta tel ég tímanum sem
fer í þessa ástundun ekki illa varið. Þegar ég varpa fram siðferðilegu vandamáli
heyri ég stundum nemendur svara með setningum á borð við „hvað ef allir gerðu
svona?“ sem segir mér að einhverjir notfæra sér siðfræðilega hugsun til þess að
nálgast viðfangsefnin, sem er óneitanlega skref í rétta átt.
Hvernigganga kennslustundirnar?
Eðlilegt er að spyrja hvernig kennslustundirnar ganga. Vissulega ganga þær mis-
jafnlega og eru nemendur mismóttækilegir fyrir siðferðilegri umræðu. I hverjum
bekk eru 27-30 nemendur en stundum skipti ég bekknum upp og er ég þá með
13-15 nemendur. Mun betur gengur að rökræða í fámennum hópum. Þegar nem-
endur eru margir er samt sem áður ekki um annað að ræða en að gera það besta
sem mögulegt er miðað við aðstæðurnar.
n Jean-Paul Sartre, Tilvistarstefnan ermannhyggja, þýðandi Páll Skúlason (Hið íslenska bókmennta-
félag 2007), s. 66.