Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 157

Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 157
Skrifaðfyrir bókahilluna? 155 Hiroshima og Nagasaki og kalda stríðið sem var í uppsiglingu. Hafa verður í huga að kommúnistar urðu mjög sterkt pólitískt afl í Frakklandi, þeir áttu ítök í nánast allri verkalýðshreyfingunni og kommúnistaflokkurinn franski (PCF) náði allt að fjórðungs fylgi í kosningum þegar mest var. Og franskir kommúnistar höfðu alla tíð náin tengsl við sovéska kommúnista. Italskir kommúnistar, svo dæmi sé tekið, voru mjög nánir bandamenn Sovétmanna framan af, en snerust upp úr 1970 á sveif með hugmyndinni um evrókommúnisma og enduðu á því að rjúfa tengslin við Moskvu árið 1979, en það gerði franski kommúnistaflokkurinn aldrei. Komm- únistar úr röðum franskra andspyrnumanna sáu fyrir sér beina leið frá andspyrnu til þjóðfélagsbyltingar og meðal menntamanna voru kommúnistar áhrifamiklir enda mátti nánast heita fastur hður í ferli franskra menntamanna á þessum árum að ganga í flokkinn og segja sig svo úr honum nokkru seinna, annað hvort vegna innri ágreinings eða ytri atburða, svo sem innrásarinnar í Ungverjaland 1956 eða í Tékkóslóvakíu 1968. Auk kommúnisma settu nokkrar aðrar stefnur mark sitt á franskt menntalíf: þar má telja súrrealismann, hreyfingu hins sjálfsprottna ímynd- unarafls, sem André Breton stýrði með harðri hendi í krafti kennisetninga, en frammámenn í súrrealistahreyfingunni snerust reyndar til kommúnisma; má þar nefna skáldin Paul Eluard og Aragon; þjóðernissinnaða rithöfunda sem höfðu að minnsta kosti á yfirborðinu tekið þátt í andspyrnuhreyfingunni, höfundar eins og André Malraux sem hallir voru undir De Gaulle; kristilega rithöfunda og heim- spekinga á borð við Paul Ricœur og loks existensíalismann, eða tilvistarstefnuna, sem Sartre, Camus og Simone de Beauvoir voru helstu upphafsmenn að og fiill- trúar fyrir. Meðal þeirra stefna og strauma sem segja má að hafi varla borið sitt barr eftir heimsstyrjöldina má annars vegar nefna þjóðernissinnaða öfgamenn og samstarfsmenn nasista, en nokkrir rithöfundar úr þeirra hópi voru slegnir af í lok stríðsins; og hins vegar bjartsýnir húmanistar sem höfðu haft trú á manneðlinu áður en styrjöldin lagði heimsmynd þeirra í rúst. Þetta er sá bakgrunnur sem hafa verður í huga ef við ætlum að velta fyrir okkur hugmyndum Sartres um frelsi og afstöðubókmenntir. Sartre var á þessum tíma orðinn vel þekktur menntamaður og fjölhæfur rithöfundur sem var jafnvígur á heimspekirit, skáldsögur, smásögur, leikrit, bókmenntagagnrýni, og blaða- og tímaritsgreinar. Hlutverk rithöfundarins var að hans dómi að bera samtímanum vitni, greina hann, skilja hann og túlka og jafnframt breyta honum. Þessi áhersla á samtímann og aðstæðurnar og trúin á að menntamenn og rithöfimdar gætu haft og ættu að hafa bein pólitísk áhrif með skrifum sínum var enn viðtekin á þessum tíma. Sartre gengur að þessari hugmynd vísri þegar hann greinir eðli og hlutverk bókmennta og rithöfunda og hún er kannski sú sjálfgefna forsenda sem á ekki lengur við af ýmsum orsökum, enda eru rithöfundar ekki lengur það mótandi þjóðfélagsafl sem þeir töldu sig vera fram eftir tuttugustu öldinni. Nú virðast þeir nær því að vera orðnir skemmtikraftar og komnir í sömu stöðu og leikarar þeir sem Einar Skúlason orti um þegar honum þótti Sveinn Danakonungur fulsa við fornum miði íslensks skáldskapar:
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.