Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 11
HELGAFELL
TÍMARIT
UM BÓKMENNTIR OG ÖNNUR MENNINGARMÁL
1. ÁRG. OKTÓBER — DESEMBER 1942 8,—10. HEFTI
GRÓANDI -- EN EKKI HVÍLDARTÍMI
ÁVARP
ríkisstjóra við setningu listamannaþings 1942
Ég er einn af mörgum, sem er það ánægjuefni, að stefnt hefur verið til þessa
fyrsta íslenzka listamannaþings, með svo góðri dagskrá og fjölskrúðugri sem raun
ber vitni. Færi ég þinginu einlægar árnaðaróskir mínar.
Mér er það í barnsminni, hve snælega snuggði á þessu sviði fyrir hálfri öld, að
undanteknum nokkrum Ijóðskáldum. Ég hef haft aðstöðu til þess að fylgjast með
þvi, sem gerzt hefur í þessum efnum síðustu 50 ár. Ég sá fyrstu tilraunir Þórarins
Þorlákssonar til dráttlistar og málverka í heimahúsum mínum. Hann stjórnaði þar
bókbandsverkstæði þá. í prentsmiðjunni, í sama húsi, vann þá maður, sem settist
við skrifborðið og ritaði skáldsögur, er hann kom heim þreyttur frá vinnu. Það var
Jón Trausti. Báðir þessir menn brutu síðar brauðvinnuhlekkina og gerðu listina
að aðalstarfi, þótt lítil væri vonin um afkomu. Seinna kynntist ég vel Einari Jóns-
syni, sveitadrengnum, sem brauzt fátækur til framandi landa, til þess að nema
myndhöggvaralist, og nú situr í Hnitbjörgum á Skólavörðuholti, þar sem geymd eru
óvenjulega merk listaverk hans í þröngum húsakynnum. Rögnvaldur Ólafsson, fyrsti
lærði íslenzki húsameistarinn og Jón Stefánsson listmálari, voru bekkjarbræður
mínir í Latínuskólanum.
Námsdvöl mín í Kaupmannahöfn, og síðar nær tveggja áratuga dvöl sem sendi-
herra á sama stað, hefur gefið mér betra tækifæri en margir aðrir hafa haft til þess
að fylgjast með því, hvern bratta fátæktar, lítils skilnings annarra, vonbrigða og
fleiri þránda í götu margir þeirra manna hafa orðið að klífa, sem nú koma hér
fram sem góðir listamenn, landi sínu og þjóð til sæmdar. Mér finnst rétt að minna
á það, að áreynsla og þrautir liggja á bak við það, sem listamennimir nú koma
færandi hendi og leggja fram fyrir okkur.
Með því, sem ég hef sagt, hef ég einnig viljað undirstrika þá staðreynd, að fagrar
listir á fslandi, að undanskildum gullvægum bókmenntum á vissum sviðum, er að
mestu nýrækt í landinu, varla hálfrar aldar gömul. Og hér er um svo merkilega,