Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 24
Uppruni íslenzkrar
skáldmenntar
Barði Guðmundsson:
III.
Skáld, austmenn, ,,ar“-nöfn
Einna skýrustu auÖkenni íslenzkrar fornmenningar er skáldmenntin og
hið mikla frjálsræði kvenna. Hvort tveggja reyndist vera í nánum menningar-
tengslum við frjósemisdýrkunina. Hvort tveggja hefur fylgt sama þróunarfar-
vegi og er arfleifð kynslóða, sem aldrei hafa land okkar litið. Nú má telja
víst, að höfuðsvið hinnar fomnorrænu frjósemisdýrkunar hafi verið í Dan-
mörku og Svíþjóð. Við getum með góðum rökum kallað hana aust-
norræna trúarstefnu. Vert er að hafa þetta hugfast, þegar minnzt er kenn-
ingar hins margfróða snillings Snorra Sturlusonar um upphaf skáldskap-
arins á Norðurlöndum. Með Ása-Óðni og fylgdarliði hans, á skáldmenntin
að hafa borizt þangað. Frásagnir Snorra um ,,ljóðasmiðina“, er hann nefnir
svo, eru eingöngu bundnar við austnorrænu löndin. Þetta er vissulega mark-
vert atriði þegar þess er gætt, að ísland, höfuðland norrænnar skáldmenn-
ingar, er ekki byggt frá Danmörku eða Svíaríki heldur Noregi. Það er því lík-
ast sem lifað hafi minningar um komu þjóðflokks til Danmerkur og Svíþjóðar,
er flutt hefur með sér menningu þá, sem öldum síðar mótaði skýrar andlegt
líf íslendinga en nokkurrar annarrar þjóðar í veröldinni. Fyrir hendi eru einn-
ig fornsagnir um innflutning austnorrænna manna til Noregs, áður en ísland
fannst og byggðist. Ef eitthvert mark mætti á sögnum þessum taka, yrði
það á engan hátt undrunarefni, þótt menningararfleifð ,,ljóðasmiðanna“
næði einstæðum þroska hér á landi. Dæmi mannkynssögunnar um það, að
þjóðflokkar taki sig upp úr einu landi og flytjist í annað eru ekki fá. Hver
veit að órannsökuðu máli, nema slíkt kunni að hafa hent í byggðarsögu ís-
lands og Noregs ? Það er vissara fyrir hvern þann, sem rannsaka vill upp-
runa íslenzkrar skáldmenntar, að hafa þetta í huga.
Sagnirnar um innflutning austnorrænna manna til Noregs verða ekki til
mergjar krufðar án umsvifa. Svo sem oftar í fornfræðirannsóknum er leiðin