Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 87

TVEIR MEISTARAR
361
oft til þessarar myndar, en þó liðu allmörg ár, þangað til hann sá stóra sýn-
ingu af verkum ýmissa hinna frægustu impressíónista. Sú sýning olli mest-
um straumhvörfum í list hans. Hann stóð þar andspaenis stórfelldum ár-
angri listastarfsemi Frakka í margar aldir, og honum varS gildi þessa ár-
angurs fljótlega ljóst. Aldrei fyrr hafSi honum dottiS í hug, aS hægt væri
aS tjá litadýpt náttúrunnar og loftsins, sem umleikur hana, af jafnmiklu
andríki og þessir málarar gerSu. Eftir þennan atburS tók íslenzk náttúra á
sig annan blæ í augum Ásgríms. Hún opnaSist honum frá nýjum sjónarmiS-
um, sízt óíslenzkari. Myndir hans byggSust nú ekki eingöngu á fegurð út-
sýnisins lengur, heldur athugunum á Ijósi og lofti, því lífi, sem þessi öfl
orsaka. Hann málaði landslagið eins og þaS birtist honum fyrir áhrif veðra-
brigða, — stundum jafnvel öllu frekar veðrið sjálft en landslags fyrirmynd-
ina. Ymsum stóð stuggur af slíkum aðförum og álitu Ásgrím glataðan
málara. En stefna hans var nú ákveðin, og ekkert gat stöðvað hann á þeirri
braut, sem hann var fastráðinn að fylgja. Hvað sem öllu nöldri leið, þró-
aðist hin nýja viSIeitni Ásgríms. Málverk hans öðluðust smám saman ljóma
og þrótt, sem áður var óþekktur í málaralist okkar. Einhverjir hafa haldið
þeirri skoðun fram, að hin impressionistiska aðferð Ásgríms ætti fremur
heima í suðurlöndum en hér á íslandi. Framtíðin mun skera úr því, hversu
mikið þeir hafa til síns máls, sem álíta íslenzkum málurum bezt borgið, ef
þeir fyrirlíta reynslu snillinga hinna miklu listaþjóða, en leitast hins vegar
við að finna sjálfa sig með krampakenndum tilraunum til að mynda svo-
kallaðan "þjóðlegan stíl“. En hitt er staðreynd, sem standa mun óhögguð,
að Ásgrími Jónssyni hefur tekizt að draga fram ótal sérkenni og blæbrigði
íslenzkrar náttúru, einmitt með því að tileinka sér árangur impressionistanna,
skilja hann til fulls og notfæra sér reynslu þeirra í persónulegri baráttu sinni.
ÞaS, sem einkennir myndir Ásgríms öðru fremur, er hin óvenjulega næmi
fyrir léttustu litbrigðum landslagsins. Enginn íslenzkur málari hefur kom-
izt nær jafnvel hinum hverfulustu tilbrigðum veSurblæsins en hann. Kjarval
málar hið alvöruþrungna, þunglyndislega andlit þessa landslags, þegar hon-
um tekst upp. Jón Stefánsson hin ströngu, meitluSu form og beizku liti.
En Ásgrímur túlkar fyrst og fremst bros landsins, sem reyndar er sjald-
gæft, en ekki sízt átakanlegt einmitt þess vegna. ÞaS er eins og náttúran
rífi sig upp úr öllu þunglyndinu í hinum beztu myndum hans, sem bera í
sér gieði íslendingsins yfir óvæntum björtum degi undir heiðum himni.
Málverk Ásgríms Jónssonar eru nú orðin dáð af öllum þorra manna.
Skilningur hans á náttúru landsins er svo samræmdur viðhorfum fólksins
til umhverfis síns, að flestum finnst þeir ætíð hafa litið náttúruna sömu
augum og þessi ágæti málari, þótt það sé í rauninni hann, sem hefur
kennt þeim að sjá hana með sínum augum. Nú mun jafnvel svo komið,
að allmargir líti á verk hans eins og þeir stæðu andspænis landslaginu