Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 120
390
HELGAFELL
unum um syndina, dauðann, dómsdag
og annað líf, skipti litlu máli um heil-
brigði líkamans. Því var trúað, að lík-
aminn stofnaði frelsun sálarinnar í
Oft var svo þröngt í fátækrasjúkrahúsum fyrir
2—3 öldum, að sjúkjingar urðu að gera sér að
góðu að hvíla við hliðina á líki.
hættu með hinum svonefndu ,,holdlegu
syndum“. Takmark kristinnar kirkju
var um margar aldir að undiroka lík-
amann og fullkomna sálina. Líkamleg
hreysti var fyrirlitin, en menn litu svo
á, að sjúkdómar og aðrar hrellingar
holdsins væru ráð til að hreinsa sálina.
Sjúkdómarnir voru vilji Guðs eins og
allt jarðneskt böl. Þeir voru yfirnátt-
úrlegir og þeir urðu aðeins læknaðir
með því, að út væru reknir illir andar
eða þá með kraftaverki. Oll ábyrgðin á
líkamlegu ástandi mannsins var aftur
lögð á herðar guðdóminum, og mönn-
um var kennt að una hlutskipti sínu í
undirgefni. Miðaldirnar, sem nokkrir
nútíma höfundar lýsa aðdáun á, voru
tími lágstæðrar menningar, og því til
sönnunar er sú staðreynd, að læknis-
fræðin komst aftur á frumstigið.
Hefði ungi maðurinn með berklana.
sem fyrr var getið, þar sem lýst var
meðferð Hippokratesar og Galenusar,
leitað sér lækninga í byrjun miðalda,
hefði honum ekki verið sagt að hvíla
sig í solskininu og ekki einu sinni
sagt að taka inn lyf. Honum hefði ver-
ið sagt að fasta, biðja, iðrast synda
sinna og búa sig undir dauðann —
og hann mundi hafa dáið.
Þótt skoðanir guðfræðinnar á þess-
um tímum væru óhagnýtar frá ver-
aldlegu sjónarmiði, komu þar samt
fram öðrum þræði fagrar hugsjónir.
Því var það, að stofnuð voru hæli fyr-
ir munaðarleysingja og einnig sjúkra-
hús. En hin óhagnýtu sjónarmið mið-
aldanna og þessi blær annars heims,
sem yfir öllu hvíldi, komu í veg fyrir,
að vistmenn þessara stofnana fengju
viðunandi lækningu meina sinna.
Þessi sjúkrahús voru aðeins dimm,
troðfull, heilsuspillandi hæli fyrir bág-
stadda og sjúka, sem hlutu enga
raunhæfa læknisþjónustu.
Ekki er svo að skilja, að eigi væri
uppi andleg viðleitni á miðöldunum,
en menn ,,sem leituðu að himnesku
heimkynni, misstu tengslin við jörð-
ina“. Slíkir menn unnu afrek í bygg-
ingarlist, sem ekki eiga sína jafningja:
dómkirkjur miðaldanna, og þeir stofn-
uðu fjölda háskóla. En fræðigreinarn-
ar, sem kenndar voru í þessum háskól-
um, voru rökræður. siðfræði og guð-
fræði, en lítið gætti náttúruvísinda og
vísindalegar tilraunir voru engar gerð-
ar. Aldrei í mannkynssögunni voru
borgirnar eins óþrifalegar eða fólkið
eins þjakað af sjúkdómum eins og á
miðöldunum. Þótt tala fæddra barna
væri mjög há, leifði ekki af, að hin
lága íbúatala gæti haldizt fyrir fórn-
um á altari sjúkdómanna. Meira að
segja á fimmtándu öld var íbúatala
allrar Evrópu eigi hærri en íbúatala
Bretlandseyja nú.
Hinn vísindalegi andi Grikkja var
samt sem áður ekki með öllu út-
dauður. Á tímanum frá 8. öld til ! 1.
aldar blómgaðist menning meðal
Araba, og þeir tóku upp fræðilega