Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 25

UPPRUNI ÍSLENZKRAR SKÁLDMENNTAR
303
að markinu krókótt og torsótt. ÞaS liggur að sjálfsögSu beinast viS aS taka
hér til athugunar menningareinkenni og uppruna sérhverrar íslenzkrar fom-
skáldaættar, en á því er enginn kostur aS sinni. Ég læt mér nægja aS fjöl-
yrSa nokkuS um Austurlandsskáldin, ættir þeirra og umhverfi. ÞaS rann-
sóknarsviS er hóflega afmarkaS. í hinu mikla fornljóSasafni, er Finnur Jóns-
son gaf út, finnast vísur eSa kvæSi eftir sex Austurlandsskáld, sem uppi voru
á 10. og 11. öld. AS þeim skal nú huganum beint. Skáldin eru: Hallsteinn
Þengilsson frá HöfSa í HöfSahverfi; Þórir snepill, landnámsmaSur aS Lundi
í Hnjóskadal, Glúmur Geirason frá GeirastöSum viS Mývatn, Grímur Drop-
laugarson á ArneiSarstöSum x Fljótsdal, Helgi Ásbjarnarson, er síSast bjó
aS EiSum, og Skaftfellingurinn Tjörvi hinn háSsami.
Um skáldiS Hallstein Þengilsson er þaS eitt kunnugt, aS hann hafi ort
þessar IjóSlínur, er honum barst fregnin um andlát föSur síns: , .Drjúpir
HöfSi, dauSur er Þengill. Hlæja hlíSir viS Hallsteini“. Hinn dáni faSir bar
viðurnefniS ,,mjögsiglandi“, svo sem Þrándur Bjarnarson í Þrándarholti, föð-
urbróðir Helga magra. Þengill mjögsiglandi „nam land að ráði Helga“.
Þessi tvö atriði, í hinni örstuttu landnámsfrásögn, veita samanlögS nokkrar
líkur fyrir því, aS Þengill hafi á einhvern hátt veriS vandabundinn hinu
gauzka skáldakyni í EyjafirSi eða upprunninn á sömu slóðum, þótt hann
kæmi hingaS frá Hálogalandi, en Helgi magri úr SuSureyjum. Heimildir
leyfa ekki frekari athuganir um þá HöfðafeSga, Hallstein og Þengil, þær eru
þegar tæmdar.
Nokkru betri deili þekkjast á ætt og uppruna Þóris snepils. Hann er tal-
inn vera af karlkvísl Hrafnistumanna. Án rauðfeldur og Þórir eru tveir einir
landnámsmanna um þaS. í landnámsfrásögnum beggja birtast einkenni, sem
skipa þeim í flokk meS Helga magra, Ingimundi gamla og Gnúpa-BárSi.
Án rauðfeldur og GrelöS kona hans voru hinn fyrsta vetur hérlendis í Duf-
ansdal. ,,Þar þótti GrelöSu illa ilma úr jörðu“, og flutti Án því á brott til
annars bústaðar. ,,Þar þótti GrelöSu hunangsilmur úr grasi“. ,,Þórir nam
Kaldakinn milli Skuggabjarga og LjósavatnsskarSs. Hann nam þar eigi yndi
og fór á brott. Þá kvaS hann þetta: ,,Hér liggur Kjólakeyrir, Kaldakinn of
aldur, en viS förum heilir, Hjálmungautur, á braut“. Þórir brennir sig á sama
soðinu sem Helgi, Ingimundur og Gnúpa-BárSur. Hann varar sig ekki frek-
ar en þeir á hafáttinni. Kinnin, sem hann nam í fyrstu, reyndist Kaldakinn,
en hann slapp samt ,,heill“ á braut þaðan með Hjálmungaut og leitaði hælis
í skógum Hnjóskadals. Þar reisti hann bæinn að Lundi og „blótaði lund-
inn“. Eins og Ingimundur og Helgi virðist Þórir vera af austnorrænu kyni.
í Hauksbók er þannig greint frá kvonfangi föður hans: „Ketill brimill átti
Jórunni, dóttur Þorgnýs lögmanns af Svíaríki“.
Þórir snepill og Gnúpa-BárSur eiga fleira sammerkt en flóttann undan haf-
áttinni. Þeir kenna báðir bæi sína við lund. Bárður býr í fyrstu að Lundar-