Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 41

Howard W. Haggard:
Siðmenning og læknisfræði
Grein þessi er þýSing á síSasta kafla í bók
eftir Howard Haggard, prófessor f IffeSlisfræSi
viS Yale háskóla. Bók þessi nefnist: Djöflar,
lyf og læknar (Devils, Drugs, and Doctors) og
lýsir þróun læknisfræSinnar.
Vxsindi nútímans hafa gert heim-
inn, einkum borgir vorar, miklu þægi-
legri bústað en hann var fyrir aðeins
einum til tveimur mannsöldrum. Efna-
fræðingar, eðlisfræðingar og verkfræð-
ingar geta með réttu hrósað þeim sigri,
að uppgötvanir þeirra og uppfynd-
ingar hafa greitt fyrir samgöngum og
annarri starfsemi mannsins á ýmsum
sviðum, en auk þess hafa þær stuðl-
að stórkostlega að sköpun auðmagns.
Ljósa hugmynd um, hve mikill vinn-
ingur menningunni er að þeim, fáum
vér, ef vér gerum oss grein fyrir þeim
mun, sem yrði á stórborg, t. d. New
York eða London, ef hún væri allt í
einu svipt einni eða fleirum þessara
uppfyndinga eða uppgötvana. Gerum
t. d. ráð fyrir, að rafmagnið væri úr
sögunni. Myrkur mundi grúfa yfir
borginni. rafknúnar lestir og lyftur
stæðu kyrrar, talsíminn og ritsíminn
væru gagnslausir, vélarnar í fjölmörg-
um verksmiðjum stæðu grafkyrrar, og
hvergi sæist bifreið á strætunum. Ef
eigi fyndist neinn aflgjafi, er komið
gæti í stað rafmagnsins, væri menn-
ingunni kippt hálfa öld aftur í tímann,
þegar rafmagnið var enn ónotað. New
York og London væru ekki sömu
borgirnar og þær eru nú, en þær bæru
sama svipinn og 1875. Húsin væru fá-
einar hæðir, lýst með olíulömpum, en
hestvagnar væru samgöngutækin.
Þótt missir rafmagnsins eða ein-
hverrar annarrar uppgötvunar eðlisvís-
indanna hefði stórkostleg óþægindi í
för með sér, væri sú breyting lífsskil-
yrðanna smámunir einir í samanburði
við það, sem verða mundi, ef vér vær-
um sviptir niðurstöðum læknavísinda
nútímans.
Vér skulum gera oss í hugarlund,
hversu færi í New York, I .ondon eða
einhverri annarri stórborg, ef hún væri
svipt vernd læknavísindanna. Menn-
ingu hennar væri ekki kippt fimmtíu
ár aftur í tímann, heldur fimm hundr-
uð ár, svo fremi upplausn sú og skelf-
ing, er í fyrstu mundi skapast, legði
ekki borgina algerlega í auðn. Árang-
urinn væri að engu leyti sambærilegur
við það óhagræði, er missir rafmagns-
ins, gufuaflsins eða missir annarra
uppgötvana eðlisvísindanna hefði í för
með sér. Um líf eða dauða yrði að tefla
fyrir mestan hluta íbúanna í hverri
borg, hvort sem hún væri stór eða
smá. Drepsóttirnar mundu hefja inn-
reið sína. Farsóttirnar mundu fara um
landið sem logi yfir akur, og áður en
áratugur væri liðinn, væri meginþorri
íbúanna kominn undir græna torfu.
Jafnvel þau hlunnindi, sem eðlisfræði-
vísindi og verkfræði hafa veitt oss
mundu fremur stuðla að útbreiðslu
sjúkdóma en vernda oss gegn þeim.
Stórborgirnar mundu eigi aðeins
minnka í lítið brot af því, sem þær
eru, en fólkið mundi vera veiklað
og skammlíft yfirleitt í slíkum pestar-
bælum. Stór hnattsvæði, sem nú