Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 45
SIÐMENNING OG LÆKNISFRÆÐI
323
hvötum, er þróuðust með frumstæða
manninum fyrir milljón árum, og þess-
ar eðlishneigðir og hvatir, ásamt þeim
geðshræringum, er fylgja þeim, eru
greyptar í gerð taugakerfis mannsins.
Hinn siðmenntaði maður nútímans
er ekkert annað en frumstæður maður,
sem hefur gert eðlishvatir sínar og
geðshræringar háðar skynseminni með
þjálfun og beitingu skynseminnar.
Börn. sem fæðast meðal siðmenntaðra
þjóða, eru eigi, er þau fæðast, ólík
börnum, sem getin eru meðal frum-
stæðra þjóða. Ef börn nútímans væru
ekki uppfrædd og þjálfuð í siðmenn-
ingu, mundu þau vaxa upp að hætti
frumstæðra manna. Jafnvel á hinum
bezt siðmenntuðu heimilum er hvert
barn á 1. eða 2. ári ekkert annað en
dýr, lítill ferfætlingur. Barnið þrosk-
ast af þessu stigi og kemst á stig villi-
mannsins, en framfarirnar úr því eru
komnar undir uppeldi og uppfræðslu.
Það er engin furða, þótt fræðileg
læknisfræði eigi andstæðinga. Með-
fæddu eðli mannsins er svo farið, að
hann trúir næstum umsvifalaust á
frumstæða læknisfræði, og á þessu
verður aðeins ráðin bót með menntun
og beitingu skynseminnar. — Fjöldi
fólks, sem aðeins hefur hlotið bók-
menntalega eða trúfræðilega mennt-
un, hefur aldrei lært að hugsa rök-
rétt um heilsufræðileg efni. Það
skilur ekki grundvallaratriði vísind-
anna og lætur þess vegna stjórnast
af því, sem því finnst eða það heldur,
og það situr við sinn keip, af því að
þetta eru trúaratriði. Á sama hátt fer
mörgum villimönnum, þegar þeir kom-
ast í kynni við menninguna. Þeir kunna
að tileinka sér ýmiss konar þægindi,
er henni fylgja, og marga lesti hennar.
En þeir taka hvorki upp trúarbrögð
hennar né aðhyllast læknisfræði henn-
ar. Þeir taka upp klæðaburð þann, er
tíðkast, eta niðursoðin matvæli, aka í
bifreiðum, en þeir eru eftir sem áður
villimenn í hjarta sínu. Þeir reynast
hugsanastefnu forfeðra sinna trúir og
þeim hættir við að færa illum öndum
fórnir í laumi og flýja á náðir töfra-
læknisins.
Af þessu leiðir, að fræðileg læknis-
fræði felur í sér, að kastað sé fyrir
borð frumstæðri trú, sem á sér djúpar
rætur. Hún er það þróunaratriði menn-
ingarinnar, sem sýnir öllu öðru betur,
hversu horfir um þróun vitsmuna-
lífsins. Þegar menningunni fleygir
fram, tekur fræðileg læknisfræði að
mestu sess hinnar frumstæðu læknis-
fræði. En þegar menningunni hnignar,
á hið gagnstæða við.
í menningu margra fornþjóða má
sjá, hversu frumstæð læknisfræði hef-
ur þokað sæti fyrir fræðilegri læknis-
fræði. Spámaðurinn Móses setti Gyð-
inga-þjóðinni raunhæfar heilbrigðis-
reglur. En það lýsir vel því stigi menn-
ingar, sem Gyðingar stóðu þá á, að
Móses felldi heilbrigðisreglur sínar inn
í trúarbrögðin. Heilbrigðismálin urðu
trúarlegt framkvæmdaratriði, og prest-
arnir voru heilbrigðislögregla.
Forngrikkir voru fyrstir til að koma
á fullkominni aðgreiningu læknisfræði
og trúarbragða. Áður en þessi aðgrein-
ing átti sér stað, var læknismeðferð í
Grikklandi tengd trúarbrögðunum. —
Æsculapius var guð lækninganna. Er
læknisfræðin tók framförum voru must-
erin, þar sem hann var tilbeðinn, gerð
að heilsuhælum (Sanatoria), og sjúku
fólki var veitt þar umönnun. Prest-
arnir meðhöndluðu sjúkdóma með hag-
nýtum ráðum, svo sem hvíld og mat-
aræði, en þeir voru hyggnari en svo,
að þeir tækju á sig nokkra ábyrgð.
Þeir héldu því fram, að vilji guðanna