Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 136
406
HELGAFELL
menntun, sem hvorki hvílir á klassískum mál-
um né æðri stærðfræði. Mér virðist ekki hægt
að verjast þeirri hugsun við lestur reglugerð-
ar hins nýja stúdentaskóla, að þar eigi að láta
stúdentaefnin krækja hjá öjlu því, sem knýr til
aleflingar hugsunarinnar og reynir á skilning-
inn. Eftir henni mun háskólinn fá yfirborðslegri
menntamenn en menntaskólastúdentarnir eru,
þrátt fyrir allt. Hins vegar veit ég, að nýju
stúdentarnir verða betri á ritvél og liprari við
ýms hversdagsstörf, einkum kaupsýslu, og má
meta það að verðleikum, þó að mér finnist það
lélegur grundvöllur undir háskólanám.
Hugmynd þá, sem ég geri mér um verzlunar-
stúdentana, hef ég ráðið af reglugerÖ skólans,
en satt að segja er orÖalag hennar mjög laust
f reipunum. AS vísu má slík reglugerð ekki
vera svo negld og skrúfuð, að hún haldi kennsl-
unni og kennurunum í úlfakreppu. Hún verður
að gefa þeim frjálsræði tij að beita sér eins og
mannlegar verur í kennslustundunum. En
minna má gagn gera, því að í þessari reglugerÖ
er orðalagið víða svo hráskinnslegt og sveigjan-
legt, að svo virðist sem hennar vegna geti skóla-
stjórnin krafizt af nemendum svo mikils eða lít-
ils sem henni þóknast. Þetta er hvimleiÖur
smíðagalli, og bendir til, að reglugerðin sé sam-
in í flaustri. Um það fær maður illan fyrirboða
í upphafi reglugerðarinnar, þar sem vikutíma-
fjöldi f lærdómsdeild er skakkt lagður saman —
ekkert þungt reikningsdæmi þó. Þetta skiptir
litlu máli, en það hlýtur að verða mjög erfitt
fyrir stjórnskipaða prófdómara eða jafnvel kenn-
ara að dæma um, hvenær nemandinn uppfyllir
sum ákvæði reglugerðarinnar, svo loöin sem
sum fyrirmæli hennar eru. Hvenær á t. d. nem-
andi að teljast hafa „lært notkun stærðfræði
og æfzt í exakt hugsun“, svo að eitt dæmi sé
tekið? Það mætti segja margt fleira um þessa
reglugerÖ, en fyrst um sinn er gerandi ráð fyrir,
að skólastjórnin noti sér hið teygjanlega orða-
lag hennar til að krefjast svo mikils af nemend-
unum, sem þarf til að gera þá sambærilega við
menntaskólastúdentana, að svo miklu leyti sem
hægt er. Þegar ég hér að framan skýrði frá,
hvað kunna ætti í hverri grein, var það vitan-
lega ekki annað en það sem ég gat helzt ráðið
af reglugerðinni, að vakað hefði fyrir höfundi
hennar. Á svipaðan hátt verða tijvonandi stjórn-
skipaðir prófdómarar að haga sér, þegar þeir
eiga að líta eftir, að nemandinn sé í samræmi
við reglugeröina. En þeir gera engan saman-
burð við stúdenta úr hinum skólunum.
Eins og eg hef synt fram á, vekur reglugerð-
in ekki traust á, að eftir henni verði brautskráð-
ir stúdentar, sem séu sambærilegir að menntun
við stúdenta úr menntaskólunum. En jafnvel þó
að hún gerði það, gæti orkaÖ tvímælis, hvern
rétt Verzlunarskólinn átti á þessum nýju rétt-
indum sínum. Verzlunarskólinn er einkaskóli,
sem rekinn er af tiltekinni stétt. Frá hennar
sjónarmiði er það ofur skiljanlegt, ekki sízt, þar
sem fésýslumenn eiga í hlut, að vilja ná í sem
mest réttindi fyrir skólann, en um leið kosta
sem minnstu til. Þetta bitnar á skólanum. Ég
efast ekki um, að það séu góðir kennslukraftar
i Verzlunarskólanum, en því hörmulegra er að
vita til þess, að eigendur skólans skuli ekki sjá
sér fært að búa sæmilega að þeim. Auk skóla-
stjórans er einn kennari fastur starfsmaður skól-
ans, og það er kunnugt, að hann hlaut það
starf af illri nauðsyn, því að annars hefði hann
flúið frá skólanum haustið 1941. Annars eru all-
ir kennarar stundakennarar, sem leita verða at-
vinnu annars staðar til að draga fram lífið.
Skólinn ber enga ábyrgð á þeim né þeir á
honum. Mér er ekki kunnugt um, að fundið
hafi verið upp öllu verra fyrirkomulag á
kennslu í skóla, enda geri ég ráð fyrir, að fáir
munu bótmæla því, auk þess sem það lýsir
óleyfilegri lítilsvirÖingu á kennarastéttinni og
fyrirlitningu á starfi hennar. Ef til vill á að
breyta þessu nú, þegar skólinn hefur hækkað f
tigninni, enda er það því afleitara, því hærra
mark, sem skólinn setur sér. Enginn hefur þó
ymprað á þessu. Til samanburÖar skal þess get-
ið, að Gagnfræðaskóli Reykvíkinga hefur 5
fasta kennara. Og úr því að ég nefni þann
skola, skal ég geta þess, að á stúdentafundunum
kom fram mikil undrun yfir því, að hann
skyldi ekki fá réttindi til að útskrifa stúdenta
fremur en Verzlunarskólinn. Allir vita, að á
þessu hefur skólinn haft mikinn hug og sótt
um það hvað eftir annað. Þessi skóli veitir
fræðslu í sömu greinum og sambærilegir bekkir
Menntaskolans. í hann fer fjöldi þeirra ung-
linga, sem ekki fá inngöngu í I. bekk Mennta-
skólans vegna takmörkunarinnar frá 1928. Og
fjöldi nemenda tekur próf þaðan með sóma upp
í efri bekki Menntaskólans. Skólinn hefur vax-
ið og fært ut kvíarnar. Hann hefur bætt við sig
bekkjum, og yfirleitt er ferill hans að mörgu
Ieyti Jíkur ferli Gagnfræðaskólans á Akureyri á
sinum tíma, sem leiddi til stofnunar mennta-
skola þar. Það var sjálfsögð réttarbót, þegar
skolinn hafði sýnt, að hann var hlutverkinu vax-
inn. Skóli á að vaxa heilbrigðum vexti, þangaÖ
til hann er fær um að takast hlutverk mennta-
skóla á hendur. Þá getur enginn með réttu sagt,
að honum séu veitt of mikil réttindi. Það er