Helgafell - 01.12.1942, Blaðsíða 21

SJÁLFSTÆÐISMÁLIÐ ER ÆVARANDI
299
vér í hendur Dana að sæhja rétt vom
í sjálfstæðismálinu, en upp frá þeim
degi eiga þeir ekki ríkari aðild gagn-
vart oss í því máli, en hver önnur ná-
grannaþjóða vorra. En þeir eiga einir
aðild gagnvart oss um sambandslaga-
samninginn. Nú vitum vér það, að
engin þjóð stendur þeim framar um að
virða lög og rétt, vér getum því alveg
verið vissir um, að þeir hafa enga
tilhneigingu til að ganga á rétt vorn
í því máli, þótt þeir ættu þess kost.
En samkvæmt sambandssáttmálanum
sjálfum höfum vér það í eigin hendi
að ráða sambandsmálinu til lykta. Sú
eina skylda, sem á oss hvílir gagnvart
Dönum þar, er að virða lög og rétt.
Sjálfstœ&ið höfum vér öðlazt á grund-
Velli laga og réttar, og því að eins get-
um vér orðið hlutgengur aðili í sam-
félagi þjóðanna, að enginn shuggi falli
á mannorð vort í því efni, þar megum
vér áldrei tefla á tæpasta Vaðið. En
stjórnmálamenn vorir hafa talið öllu
borgið að þessu leyti á vora hlið og
töldu rétt síðastliðið vor, að Alþingi á
þessu ári lýsti yfir fullum sambands-
slitum við Danmörku — og afnámi
konungssambandsins.
Allir landsmenn litu samt ekki þann
veg á málið. Þegar það kvisaðist síð-
astliðið sumar, að Alþingi, áður en það
var rofið hið fyrra sinn, hefði skipað
nefnd til þess að undirbúa aðgerðir í
þessa átt, sem fram ættu að fara á sum-
arþinginu, varð sumum það undrunar-
efni, en aðrir fylltust nokkrum ugg um
þá ráðabreytni. Þeirra á meðal voru
að vísu engir svo kallaðir ábyrgir stjórn-
málamenn, en þó fullábyrgir menn.
Síðar kom það á daginn, að þegar
þessi áform urðu kunn stjórnarvöldun-
um í Washington, þá endurtók sig
sagan frá vetrinum áður, er brezka
stjórnin ráðlagði stjómmálamönnum
vorum að vinda ekki jafnbráðan bug að
málinu og sumir þeirra vildu þá.
Ég skal ekki þreyta hlustendur á því
að rekja lengur hinn raunalega gang
þessa máls, því að það væri endurtekn-
ing á því, sem allir vita. En ástæða er
til að benda á það, að vér höfum feng-
ið með nokkurra mánaða millibili
ráðlegging og bendingar frá tveimur
heimsveldum, sem eru vinir vorir og
verndarar, um það hvernig vér ættum
e\\i að haga oss. Og mér finnst við
eiga að lesa hér upp niðurlag bréfs
stjórnar Bandaríkjanna frá 20. ágúst
síðast liðnum, — þótt það hafi áður
verið lesið í útvarpið, — sem hljóðar
þannig:
..Bandaríkjastjórn vill endurtaþa
þá bendingu, að rétt sé að fresta að
taka ákvörðun um sambandsslitin,
þangað til betur stendur á, eJtyi að-
eins vegna Bandaríkjanna og íslands
sjálfs, heldur og í þágu heimsskipu-
lagsins og skilnings milli þjóða yf-
irleitt”.
Þannig hljóða þessi orð. Nú mun
enn fremur, í stjórnmálaviðskiptum
þjóða í milli, vera litið svo á, að þegar
vinsamleg stórþjóð telur ástæðu til að
aðvara smáþjóð í tilefni af því, sem
hún hefur gert eða ætlar að gera, að í
aðvöruninni felist jafnframt áminning.
— Annars er það íhugunarvert, hvort
þessar aðvaranir gegn því, að vér ein-
hliða lýstum sambandssáttmálann úr
gildi fallinn og segðum konunginum
upp, eru ekki einnig fram komnar af
því, að réttur Vor til þessara athafna
þykir ekki rneð öllu tvímœlalaus. En
hvað sem því líður, er æskilegt að
komast hjá aðvörun í þri&ja sinn.
Það er alþjóð kunnugt, að hraðað er
nú eftir föngum að binda formlegan