Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 37

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 37
„Undrið“ í spœnskri menningarbaráltu finna líka fyrrverandi falangistar sem flykkjast í þennan félagsskap og ung- ir metorðasjúkir menn sem vænta sér styrks til fjár og embætta hjá „presta- samkundu hins heilaga kross“. Tálvonir „hlutlausra“ menntamanna Meðan á borgarastyrjöldinni stóð greindust menntamenn í þrjár stefn- ur: lýðveldissinnar, „þj óðernissinn- ar“ og hlutlausir. Til hlutlausra töld- ust margir fremstu menn spænskrar menningar, Ortega y Gasset, Manuel de Falla ofl. ofl. Sjálfbyrgingslega af- stöðu þeirra, sem ungir menntamenn í dag fordæma, má skýra út frá and- legum vandamálum sem upp komu við ósigra borgaralegra hyltinga á 18. og 19. öld. Þessar orsakir eiga líka sinn þátt í því hve lífseigar í- haldssamar hugsjónir eru á Spáni. Ætli maður sér að kanna afstöðu ,.hlutlausra“ verður að hverfa aftur til spænskrar endurreisnar (við lok hernaðarleiðangurs Napóleons til Spánar). Af ástæðum, sem ekki skal hér gerð nánari grein fyrir, stóðu menntamenn þeirra tíma gagnvart andstæðum sem sköpuðust við frels- isþrá þeirra annarsvegar og vangetu þeirra til að koma á lýðveldi hins- vegar. Þeir komu sér hjá því að tak- ast á við þessi vandamál með því að telj a sig hlutlausa, hafna yfir pólitísk- ar og þj óðfélagslegar deilur, sinnandi aðeins vísindalegum verkefnum og listum. Frá stofnun félagsins „Frjáls- ar menntastofnanir“ (1876—1939) töldu margir af menntamönnum Spánar sér það til ágætis að þeir blönduðu sér hvorki í stjórnmál né stéttabaráttu. Þessi skoðun ríkti, að undanskildu stuttu tímabili, til 1931, jafnvel meðal lýðræðissinnaðra menntamanna. Hún var útbreidd fyr- ir meðalgöngu jafnþýðingarmikillar stofnunar og „Félags til aukningar menntun“, og henni tilheyrðu marg- ir helztu rithöfundar, skáld og leik- húsmenn þeirrar tíðar. Stjómmálin voru eftirlátin pólitískum forustu- mönnum, hershöfðingjum, hiskup- um og bankastjórum annarsvegar og hinsvegar öreigum og þeirra foringj- um. Byltingarsinnaðar bókmenntir voru á þeim tímum (og líka á lýð- veldistímabilinu) af hinum lærðu gagnrýnendum dæmdar sem bók- menntir á borð við eldhússreyfara, sem aðeins skríllinn læsi. Jafnvel borgarastyrj öldin megnaði ekki að svipta þessari hlekkingu frá augum margra menntamanna. Ortega, Mar- anón, Salvador de Madariaga ofl. héldu fast við hlutleysi sitt. Eina heið- arlega undantekningin var Antonio Machado, sem var þó einu sinni dæmigerður fulltrúi þessarar skoð- unar. í lok borgarastyrjaldarinnar reyndu menn eins og Ortega, Maraií- ón ofl. innan ramma sinnar ópólitísku sannfæringar, að leita samvinnu við Frankósinna. Þeir féllu þó fljótt frá 27
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.