Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 14

Tímarit Máls og menningar
„Víetnam er okkur ekkert sérstaklega mikils virði sem púnktur í hernaSarkerji okkar,
og ekki einusinni sem pólitísk bœkistöð. Það er okkur mikilsvert sem prófverkefni ...
Við erum að reyna að komast eftir þvi hér, hvernig herveldi slíkt sem okkar getur sigrað
í átökum af þessu tagi. Hvernig ríki sem hejur yjir að ráða geysilegu hernaðarafli en
litlum pólitískum styrk á tilteknu landsvœði, getur sigrað andstœðing sem er veikur
hernaðarlega en rœður yfir miklu pólitisku afli. Okkur er kannski engin lífsnauðsyn að
leysa þennan vanda hér. En hérna þurfum við að lœra hvemig á að leysa hann á þýðingar-
miklum svœðum í Asíu, Afríku og einkum í Suður-Ameríku. Hérna verðum við að grafa
upp þann leyndardóm sem geri okkur fœrt að sigrast á uppreisn kommúnista í Venezúela,
Brasilíu eða Guatemala.“1
Þessi yfirlýsing er æskilega skýr. Skæruliðarnir í Guatemala, Panama, Venezúela,
Kongó, og kannski einnig í Suður-Afríku vita hvers þeir mega vænta eftir lýsingunum á
hinum hugvitsamlegu fjöldamorðs- og gjöreyðingarvopnum sem verið er að prófa í Víet-
nam. Niirnberg var ekki annað en ómerkileg leiksýning!
Þó að þessi yfirlýsing sé valin hér vegna þess að hún er opinská er langt frá þvi að
hún sé einsdæmi. Margir valdamiklir Bandaríkjamenn og áhrifamikil málgögn hafa látið
í ljós með dálítið duldara orðalagi nákvæmlega sömu kenningu. Goldwater, sem var hinn
raunverulegi sigurvegari í síðustu forsetakosningum í Bandaríkjunum, hefur nýlega skýrt
þessa kenningu enn betur þegar hann sagði að vald Bandaríkjanna bæði heimilaði þeim
og skyldaði þá til að gerast allsherjarlögregla heimsins; það væri hlutverk þeirra nú að
skapa heiminum nýtt friðartímabil með valdi sínu, rétt eins og Bretar hefðu rækt það
hlutverk, þegar vald þeirra var mest, að friða allan heiminn.
Orðið „frið“ nota þessir menn í mjög sérstakri merkingu. Friður var á Kúbu undir oki
Batista, og í Dómíníska lýðveldinu meðan Trujillo réði, og það er friður í Suður-Afríku.
En ef þjóð byrjar byltingu til að létta af óbærilegu kúgunaroki þá er það ófriður. Þetta
hefur gerzt í Vietnam og þetta gerðist í Dómíníska lýðveldinu um daginn. En hver bylting
sem Bandaríkjadátum tekst að berja niður er sama sem tilskipun frá Bandaríkjastjóm
til heimsins: „Allar byltingar, sem Bandaríkjastjórn blessar ekki, eru dauðadæmdar. Engar
byltingar munu takast, nema þær „byltingar" sem C.I.A. stendur að.“ í þessari kenningu
er ekkert rúm fyrir þjóðarvilja, það er að segja iýðræði. Hið tæknilega, óhlutræna orðalag
í tilvitnuninni hér á undan er harla merkilegt tákn um ómannlegt viðhorf handarískra
herjálka: Bandarfkin hafa yfir að ráða geysilegu hernaðarafli en litlum pólitískum styrk;
þeim er lífsnauðsyn að læra að sigra andstæðing sem er veikur hernaðarlega, en rœður
yfir miklu pólitísku afli. í bandarísku Sjálfstæðisyfirlýsingunni er talað um rétt þjóða
til að afnema stjómarform sem er orðið skaðlegt. Þar segir að það sé raunar varla hyggi-
iegt að kollvarpa hefðgrónu stjómarfari fyrir litlar sakir, enda sýni reynslan að menn séu
fúsari til að bera þjáningar meðan þær em bærilegar en að afnema stjórnarform sem þeir
hafi vanizt. En þegar langur slóði óhæfu- og gjörræðisverka sýni áform stjómendanna um
að hneppa þjóð í fjötra harðstjóraar, þá sé það ekki aðeins réttur heldur skylda þjóðar-
innar að steypa slíkri stjóm. Einkennilega óslitgjörn orð eins og fleira í þessu gamla
1 Nouvel Observateur 29. apríl. Tilvitnunin er í grein eftir Jean Lacouture, sem er einn
af reyndustu og virtustu stjómmálaskýrendum meðal franskra blaðamanna. Hinn háttsetti
embættismaður er ekki nefndur með nafni.
4