Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 110

Timarit Máls og menningar
heimamaður í Odda, er Jón Loftsson kom-
inn á efri ar, og hann lézt nokkrum árum
síðar, árið 1197. Snorri virðist því hafa
dvalizt með Jóni um fimm ára skeið, árin
1192—97. Um þetta leyti hefur mikill áhugi
ríkt í Odda um sögu Noregs og Orkneyja.
Afi Jóns Loftssonar, Sæmundur fróði,
hafði samið rit um Noregskonunga, og
kvæðið Noregskonungatal verið ort til
heiðurs Jóni. En móðir Jóns var dóttir
Magnúsar berfætts Noregskonungs. Og
Oddaheimilið hafði haft bein kynni af
Orkneyingum. Páll Jónsson frá Odda hafði
dvalizt um skeið með Ilaraldi jarli í Orkn-
eyjum og jarl lagt mikla virðing á hann.
Þcgar Snorri Grímsson kemur til Odda,
er þar að fóstri ungur sveinn, sem komið
hafði þangað tveggja eða þriggja vetra
gamall árið 1181. Piltur þessi hét Snorri
Sturluson, og er kominn á fermingaraldur,
þegar skagfirzki djákninn sezt að í Odda.
Engin ósvinna virðist það vera, þótt menn
gætu látið sér til hugar koma, að Snorri
Grímsson hafi vcrið fenginn til að kenna
nafna sínum eitthvað í fræðum. En hvernig
scm því er háttað, þá er hitt víst, að Snorri
Sturluson studdist mjög við Orkneyinga
sögu, þegar hann hóf að rita Heimskringlu
mörgum árum síðar.
Árið sem Snorri Grímsson kemur að
Odda, var hið eftirminnilegasta í sögu
Orkneyja. Það er einmitt árið 1192, að
Rcgnvaldur kali jarl er tekinn í tölu helgra
manr.a. Má það nærri geta, að slíkur at-
burður hefur mjög glætt áhuga manna á
sögu Orkneyja og jarla þeirra, enda tekur
sagan fram, að Rögnvaklur jarl sé talinn
sannheilagur maður.
Eg hef þegar getið þess, að náfrænka
Gríms Snorrasonar hafi gifzt Eiríki
Hákonarsyni, sem var kominn af jarlaætt-
um. Ekki vitum vér, hvenær þessar tengdir
hafa orðið, en þau hafa átzt einhvem tíma
eftir árið 1186. En nú hagar svo til, að Sæ-
mundur Jónsson í Odda hugði einnig á
mægðir við jarlinn í Orkneyjum á þeim
tíma, sem Snorri Grímsson virðist hafa ver-
ið í Odda. í íslendinga sögu segir, að orð
hafi farið á milli Sæmundar og Haralds
jarls, að jarlinn gifti honum dóttur sína,
en það bar á milli, að Sæmundur vildi eigi
sækja brúðkaup í Orkneyjar, en jarlinu
vildi ckki senda hana út hingað. Eins og
Einar Ölafur hefur sagt, þá munu þessar
ráðagerðir liafa átt sér stað á árunum 1197
(er Jón Loftsson deyr) til 1206 (er Har-
aldur jarl andast). Vel mætti hugsa sér, að
Orkneyinga saga hafi verið rituð, áður en
samningar íóru út um þúfur. Ef til vill hef-
ur Sæmundur í Odda ætlað að færa verð-
andi tengdaföður sínum Orkneyinga sögu
að gjöf.
Nú mun ég láta staðar numið, og vænti
ég þó, að þcssar hugleiðingar mínar gcti
orðið mönnum til nokkurs gamans, er þeir
velta því fyrir sér, hver kunni að hafa sam-
ið Orkneyinga sögu, mikið snilldarverk,
sem nú cr komið út í veglegri og vandaðri
útgáfu landsbókavarðar.
Hermann Pálsson.
Norskt skáld
Það mun ekki ofmælt, að fáir útlendingar,
sem hér hafa dvalizt, hafi unnað landi voru
heitar né sýnt því meiri ræktar vott en
Norðmaðurinn Ivar Orgland, sendikennari
og skáld. Hann hefur þýtt sýnisbækur Ijóða
Stefáns frá Hvítadal, Davíðs frá Fagra-
skógi, Tómasar Guðmundssonar og Steins
Steinars, eina eftir hvem, og einstök kvæði
eftir ýmis önnur íslenzk skáld á norsku,
skrifað stóra bók um Stefán frá Hvítadal
og frumort mikinn fjölda af kvæðum um
íslenzk efni.
I þeirri nýju Ijóðabók, sem hérumræðir.1
1 Ivar Orgland: Farvegar, Dikt, Oslo,
Fonna Forlag, 1964.
100