Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 104

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 104
Tímarit Máls og mcnningar kvæða og leikja. Auk þess var nauðsynlegt að greina á milli þess sem skrifað var upp eftir gömlu fólki á 19. öld og haft getur heimildargildi og hins sem aðeins má meta sem ályktanir fræðimanna er um leikina fjölluðu á þeim tíma. Þetta hefur verið reynt í inngangi ...“ (bls. ccxlii). Því nær helmingur ritgerðarinnar (ix.— cxvii. bls.) er leit að heimildum þeim sem Olafur Davíðsson hefur stuðzt við þegar hann samdi ritgerð sína um íslenzka dans- leiki sem prentuð var íraman við kvæðasafn hans Islenzkir vikivakar og vikivakakvæði árið 1894 (3. bindi í safni hans og Jóns Árnasonar Islenzkar gátur, skemtanir, viki- vakar og þulur, en 4. bindið — einnig í umsjá Ólafs Davíðssonar — Islenzkar þul- ur og þjóðkvœði kom út 1898—1903). J. S. hefur fundið allt sem hann leitaði að og meira en hann hefði raunar getað vænzt í upphafi. Flestallt var vel geymt á sínum stað í handritasöfnum, en talsverður partur virtist glataður. Jóni Samsonarsyni segist svo frá: „Uppskriftir sem sendar voru Fornfræðafélaginu li Kaupmanna- höfn] og heimildasafn Jóns Sigurðssonar hefur varðveitzt í handritasöfnum. Hins vegar hefur safn Jóns Árnasonar sem fór á milli hans og Ólafs [Davíðssonar] og Pálma [Pálssonar] ekki komizt í handrita- safn, og um hríð virtust líkur á, að það væri glatað. Það reyndist þó sem betur fer rangL Sumarið 1963 gerði Páll Pálmason fyrrverandi ráðuneytisstjóri mér þann greiða að huga að þessurn blöðum Jóns meðal bóka og handrita sem liann hefur erft eftir föður sinn Pálma Pálsson, og þá kom í ljós dálítið safn þjóðfræðauppskrifta og þar á meðal böggull sem í eru gögn er varða útgáfu Ólafs, fslenzka vikivaka og vikivakakvæði. í bögglinum var meðal ann- ars allt það sem Jón Árnason hafði látið af höndum til útgáfunnar. Þetta hefur kom- izt í eigu Pálma, eftir að útgáfu Ólafs var lokið.“ Pálmi Pálsson hafði í öndverðu ætl- að að annast bindið með dansleikjunum, en svo fór að Ólafur Davíðsson tók við því verki af honum. Niðurstaða rannsóknarinnar á ritgerð Ólafs Davíðssonar er þessi: „Handrit sem Ólafur notar í inngangi útgáfu sinnar eru cnn til, og hann fer ekki eftir neinum ó- skráðum munnmælasögnum sem teljandi eru. Inngangurinn hefur því ekki heimild- argildi." Af þeim 108 blaðsíðum sem þetta yfirlit nemur tekur prentun heimilda — leiklýs- inga frá síðustu árum 16du aldar og fram á síðara helming þeirrar 19du — eitthvað nálægt 65 blaðsíðum. Með því að safna þessu öllu saman á einn stað og greina vandlega sundur heimildir og ályktanir fyrri manna hefur J. S. unnið hið þarfasta verk og gjört ómetanlegan greiða þeim fræðimönnum sem eiga eftir að fást við rannsóknir á kvæðadansleikjum. Að yfiriitinu loknu tekur við tilraun út- gefanda sjálfs til að vinna úr heimildunum og hefst á kapítula sem heitir Samsvörun clztu lýsinga i lútcrskum sið; er þessi þátt- ur heldur lengri en sá fyrri, alls 123 hlað- síður. Hann einkennir varúð og varfærni í dómum og niðurstöðum. Hér verður sá þáttur ekki rakinn en getið skal að lokum kapítulaheitinna svo að lesendur fái hug- mynd um margvíslegar greinir efnisins: Dansinn, Vikivaki, Kvœði í dansi og viki- vaka, Hringbrot, Dýraleikir, Kerlingaleilcir, Vígsluleikir, Hojjinnsleikur, og að auki Smœlki um leiki og kvœði, og loks / gleð- inni. I innganginum er inikill fjöldi kveðskap- ardæma, bæði í heimildum þeim sem þar eru prentaðar og utan þeirra, jafnvel heil kvæði eða drjúgir kaflar. Þar eru t. d. tek- in upp líu erindi úr afmorskvæði sem varð- veitt er í handriti frá því um 1600 og er að því leyti sérstætt að þar er það kona sem 94
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.